دوست فرهیخته، ارجمند و بسیاردانم جناب آقای فرهاد نژاد رفیعی دادفر پایه یک دادگستری

با درود و سپاس

بر خود فرض می دانم قدردان شما بابت حضور در جلسات چهارشنبه های دفتر به تاریخ چهارشنبه 5 دی ماه 97 باشم. هر چند از ته قلب شما و دیگر همکارانم در دفتر را که مایه ی افتخارم هستید صاحب خانه دانسته و به هیچ کس بابت آمدن به خانه اش خوشآمد نمی گویند. اما برای رواج فرهنگ قدرشناسی که این روزها در اجتماع مان بی رنگ شده، لازم دانستم چنین کنم. گرچه بر این باورم انجام چنین کارهایی مانند این سخنرانی و حتی سنگین تر از آن برای چون شمایی آسان است و امیدوارم این راه را در پیش گیرید و همسان دوره ی کارآموزی خویش پر تلاش باشید. اما به هر حال نیوشیدن گفته های شما برایم لذت بخش است چه، می دانم چگونه دقیق می خوانید. آسیب شناسی اجتماعی و حرفه ای و انسان شناسانه می خواهد تا ببینم چرا کسانی چون شما درس و مدرسه را رها می کنند و کمتر کار علمی می کنند. زیاده گفتم. آنچه پسِ پشت ماست را رها کنیم و به پیش رو بیاندیشیم. هم امیدوارم  و هم خواهشمند که به این تک سخنرانی بسنده نکنید. موضوعاتی را خودتان برگزینید و هوده ی آن را به ما برسانید. برای نظم بیشتر جلسات نیز می توان از پیش اعلام کرد پرسش و پاسخ داریم اما در زمینه خاص تا پراکنده گویی ها کمتر شوند و خیلی کارهای دیگر. پیشنهادهای شما را به جان خواهم خرید و آماده ی انجام هستم. بیشتر به دفتر خودتان بیایید و همکاران جوانتان را راهنمای علمی باشید. برای شما و همسرتان از پروردگار کامروایی و پیروزی را خواستارم.

با دوباره گویی سپاس

علی صابری

8 دی 97

حضرت آیت الله سید محمود هاشمی شاهرودی رئیس گرامی پیشین قوه قضائیه درگذشت. روحش شاد ، یادش گرامی.

درباره ی پیشینه ی فقهی او همین بس که کتاب فقه جزایی او را با دکتر محمدمهدی الشریف دوست نازنینم و همدوره ی دکتری ام برگ زدیم. عالی بود. همین جا بگویم کتاب خود دکتر الشریف با عنوان منطق حقوق که پایان نامه ی دکتری ایشان است ستودنی است. حتی اگر فرصت ندارید یا حوصله تا تمام کتاب را بخوانید مقدمه ی مفصل آن را که حدود 50 صفحه است ببینید و هوده برگیرید. اما برگردیم به شادروان شاهرودی که هنگام مدیریتش در قوه با تلاش او دادسرا بازگشایی شد. هر چند ممکن است بگویید برگشت صدسال به پس را جبران کرده. ماده 187 نیز دستاورد هنگام مدیریت او است. ایجاد شعب تشخیص که بعد از چهار سال برچیده شد در آن هنگام رخ داد. آیین نامه ی وکالت اجباری را تصویب کرد که در زمان خودش جالب بود. اما مدیریتش به پایان نرسیده بود که دیوان عالی کشور آیین نامه را در عمل بیهوده کرد. دستمزد دادفری یا همان حق الوکاله را کم کرد و گناهش افتاد گردن پیشنهاد کانون وکلا. هرگز مدیران وقت کانون پاسخ ندادند که در این کار دست داشتند یا نه و در هر دو انگاره چرا؟! این از کلیات مدیریت آن زنده یاد . اما درباره ی پرونده خودم که مانند حادثه کربلا هرچه می شود به آن بر می گردم، باید بگویم نخستین دادرس رسیدگی کننده به پرونده های مدنی یعنی سعید نصیرایی تحت فشار بود که رأی ندهد و داشتند جا به جایش می کردند که اگر بعدی می آمد بی گمان رأی نمی داد. قویدل دست و پا زد و هاشمی شاهرودی را ملاقات کرد و بعد درخواستش پی نوشت شد که قاضی شجاعانه رأی دهد و ابلاغ کند. جزئیات خاطره را می دانم اما چون شفاهی است برتر می دانم قویدل خودش نقد کند. این را که او چه گفت، رئیس از چرایی این درخواست پرسید و ... . اما خودم هم نزد آن درگذشته رفتم هنگامی که دستمزد جنجالی پر سر و صدا و پر از هیچم را نمی دادند. دادباخته پرداخت کرده بود. دادگستری نگهش داشته بود. می گفتند زیاد است!!! نزد او رفتم و برای این و نیز دادرس ویژه برای شعبه یک که به پرونده ها رسیدگی می کرد درخواست کردم. ملاقات مردمی بود. همان عوام فریبی که احمدی نژاد خودش کرد. ریشه های پذیرش عوام فریبی فرهنگی است. کتابی را که بابک احمدی به پارسی برگردانده بخوانید. همین الان هم بعضی ها به جای نقد درست روحانی عاشقانه منتظر احمدی نژاد نامی هستند. اگر او یا چون او بیاید با این فرهنگی که ما داریم شک نکنید رأی می آورد. درباره ی ملاقات های مردمی هاشمی شاهرودی، وکیلی خوش ذوق با محاسبه ریاضی و کاملاً دقیق برآورد کرده بود که برای هر مراجع 30 ثانیه وقت می ماند. حال رئیس قوه در این 30 ثانیه چه گره ای را که در دادگاه های نخستین و عالی باز نشده خواهد گشود خدا بهتر می داند!!!!!!! خودش که حرفی نمی زد، تسبیح تکان می داد! اطرافیانش و به ویژه کسی که دست چپش نشسته بود و صدایش را شنیدم و به نظرم ابراهیمی نام داشت درخواست ها را خوانده بودند و به نظرم تصمیم ها را گرفته بودند. به من که رسید آن صدا گفت (یعنی همان ابراهیمی)؛ حق الوکاله را که ما گفتیم ندهند. تا آمدم بگویم چرا؟ گفت پاسخ نمی دهیم. دادرس ویژه را هم گفت که تو وکیلی و به تو ربطی ندارد. نفر بعدی. البته قویدل رفت و هر دو را حل کرد. دادرس ویژه همان مسعود امرایی فرد را نمی دانم چگونه اما حق الوکاله را گفته بود که من با صابری شریکم و آن ها که فکر کرده بودند دزد سر گردنه را گرفته اند استقبال کرده بودند که بیشتر بگوید و او گفته بود به اعتبار شخصیت حقوقی یعنی کانون هموفیلی شریک من است که اگر دستمزد دادفری مرا بدهند کانون نیز منتفع می شود و یک سوم وعده داده شده مرا می گیرد. هاشمی شاهرودی دستور داد اما خانزاده ی عزیز که اکنون رئیس مجتمع مفتح است 9 ماه دیگر پول را نگه داشت و به روشنی به من گفت که تو و قویدل یکطرفه توضیح داده اید. ما می رویم توضیح می دهیم تا این پول به تو نرسد (آبان 87). خرداد 88 پس از 33 ماه با هزار نوع کسر پول را گرفتم. اجرای احکام آن اندازه به من بی اعتماد بود که پول کانون هموفیلی را از حسابم کم کرد و به حسابشان ریخت. بعد باقیمانده را به من داد. کار خیر به زور ندیده بودیم که در این پرونده دیدیم. صدالبته که اصل موضوع را قبول دارم و می پردازم اما شیوه را برازنده ی خودم و کلاً وکیل دادگستری نمی دانم. کاش قویدل خاطرات شفاهی خود را از خانزاده، فؤادیان و دیگران به ویژه کرمی و غیره بنویسد تا در تاریخ بماند. برای جبران زیان خود دادخواست دادم. علی احمدی، دادرس زنجانی شعبه یک رأی داد اما با دفاع جانانه ی سامان آقالر ثالث، محمد عشقعلی، مهرزاد جمشیدی و محمدرضا ادریسیان قوه قضائیه از چنگال عدالت گریخت. آری؛ شادروان هاشمی شاهرودی بی گمان حقی از خدا برگردنش ندارد. روحانی بوده ، مؤمن و پاکدامن اما حق من به عنوان حق مردم بر گردنش است به عنوان رئیس قوه قضائیه. دیگر نیست تا آن را ادا کند و اگر هم بود نمی توانست. حتی اگر به ظاهر و به زبان هم بگویم که او و هم دستانش در این داستان را بخشوده ام قلبم این را گواهی نخواهد داد. نمی توانم از حق مسلم خویش و ظلمی که به عنوان یک وکیل در حقم شد بگذرم. داوری با پروردگار. امید که همه ی ما از جمله آن شادروان را بیامرزد. مسئولیت همه گفته ها با من است و برای آن مدرک و سند دارم . بدیهی است هر کس پاسخ دارد یا نکته ای، با کمال میل خواهم شنید و همین جا چاپش خواهم کرد. آمرزش ایشان و شکیبایی بازماندگان را از پروردگار خواستارم.

علی صابری

8 دی 97

دوست ارجمند و گرامی

جناب آقای دکتر کلانتریان

با درود و سپاس

از سوی خویش و همه ی همکاران دفتر و دیگرانی که در امر وکالت با من همکاری داشته اند مراتب قدرشناسی خویش را پیشکش شما می کنم. دیشب هنگام گوش دادن به فایل صوتی سخنرانی شما با عنوان " آثار ابطال رأی داور" که به همت گروه وکلای همراه برگزار شده بود شنیدم که نسبت به من ابراز لطف کردید. بدیهی است که شنیدن تعریف مرا خوشحال کرد آن هم از زبان دادرسی خوشنام و دادفری کوشا چون شما. اما این تعریف مانند مدال طلای المپیک فقط چند ثانیه شادی دارد و بار مسئولیت تعریف شونده را سنگین می کند. امید که دست لرزان و ذهن کم توانم تاب کشیدن این بار را داشته باشد. اما اجازه دهید همین جا نکته فرهنگی ابراز کنم؛ حتی اگر شایسته ی تعریف های شما باشم و به واقع کارم مؤثر بوده باشد گفته شما کم اثرتر از کار من نیست. جدا از دادن روحیه و کارمایه به من، عملکرد جنابعالی در روزگاری که قدرناشناسی و تملق و غیره سرلوحه رفتارها است آموزشی درخور برای جوانان است که بدانند در برخورد با پیشینیان چه کنند. به نظرم این نکته فرهنگی و آموزشی غیرمستقیم از سوی شما اگر مهم تر از استدلال هایتان درباره ی آثار ابطال رأی داور نباشد (که هست)، دست کم به همان اندازه مهم است. حال اجازه دهید از این رویکرد انسانی تان حسن و یا سوء استفاده کنم. پیرو گفت و گوهای تلفنی پیشین از سوی خویش و همه ی همکارانم در دفتر وکالت به ویژه دبیران جلسات چهارشنبه ها (اعظم نریمان و مرتضی درویشی) رسماً از شما دعوت کنم در جلسه چهارشنبه 7 آذر 97 ساعت 15 در دفترم که محفلی است دوستانه و صمیمی ایراد سخنرانی کنید. تعیین موضوع با شما. تنها پیشنهاد می کنم درباره ی چگونگی نگارش رأی از سوی داور که می دانم پژوهشی در این باره دارید برایمان سخن بگویید. به هر حال تابع شما برای اعلام دقیق موضوع خواه آنچه من پیشنهاد کردم، خواه موضوع دیگری هستیم. خواهشمندم با پذیرش این درخواست من و همکارانم را مفتخر فرمائید، زودتر اعلام نظر کنید تا مقدمات اطلاع رسانی فراهم شود.

باز هم سپاس و هزاران سپاس

تندرست، شاد، پیروز و پایا باشید.

علی صابری

22 آبان 97

این متن را دوست نازنینم و همکارمان علی سلیم جو همکلاسم در دوره کارشناسی برایم فرستاده بدون ذکر منبع و نگارنده آن. اما زیباست و باید با حفظ حقوق نویسنده اش به آگاهی همگان برسد.

 از شمار دوچشم یک تن کم
وز شمار خرد هزاران بیش

پاییز بود؛
اولین روز درس بود!....

 نشست پشت میز،با آن چهره همیشه صمیمی.از پایین آن عینک ته استکانی همه را ورانداز کرد.
شاید من و ما جزء خوشبخت ترین ها بودیم که آغاز راه را و اولین روز  درس را با مقدمه علم حقوق شروع کردیم. ازروی متن یکی از بهتری های دانشکده، وشارح ان استاد فقید مرحوم دکتر عراقی بود. 
استادی که همیشه خود را «معلم حقوق»معرفی می کرد.استادی که جایگاه او نه تنها معلم حقوق بلکه بسی والاتر بود. معلمی که به تمام عیار «دغدغه انسانی» داشت، کسی که در ان روزگار پر مشتری رشته های پُر و پیمانِ شیک و 
پول ساز،رشته رنجبران و خستگان تاریخ رابرای خدمت برگزید و این گزینش انتخابی از روی ناچاری نبود.!
عدالت از همان جوانی همراه او بودتا جایی که پای او را از دانشگاه تا محبس قزل قلعه کشانید و معلوم نبود که اگر شفاعت استادش -امام جمعه وقت پایتخت -نبود کارش بکجا می کشید!
فراموش نمی توان کردزمانی را که از «عدالت توزیعی »سخن می گفت؛شوری در جان و برقی در چشمان داشت فراموش ناکردنی.
خیلی سعی کرد تا ولیعهدی برای تحصیل در رشته خود  و حفظ حقوق کار در دانشکده بیابد، ازآنانی که برای ادامه تحصیل عازم فرنگ بودند عاجزانه همت بسیار  بدرقه راهشان کرد تانگذارند کورسوی آتش افروخته حقوق پابرهنگان خاموش گردد اما نشد.در پاسخ  درخواست آن بزرگمرد،یکی از دانشجویانش چنین گفت:استاد! قبری که سرش گریه می کنی توش مرده نیست!
و اینچنین او یگانه ماند و یگانه رفت!...
امروز گذشت و هیچگاه نفرین شدگانی که در قعر معادن با چهره های سیاه و گرد زغال سنگ گرفته که دو گوی سفید ازمیانش بیرون زده است ندانستندکه چه کسی درگذشته است،شاید انبوه کارگران وبیکاران  عبوس و قیافه در هم کشیده میادین شهرها ندانند که امروز قدیسشان رخت ازین جهان بربسته است،اما این ضایعه از چشم خیل عظیم دانش آموختگان عدالت دوست و عدالت ورز دورنمانده است!امروز بسیار چشمان گریست و بسیار گونه ها خیس شد. 
امروز مردی از جنس بلور شکست و به سایه رفت!

پاییز بود!
اولین روز درس بود.
و اکنون نیز
 پاییز است
درست مثل بیست و هفت سال پیش!

برای سالگشت سوگ داشت استادم دکتر سید عزت الله عراقی

اگر نبود کشش و کوشش دوست نازنینم سید محمد موسوی مقدم اکنون چیزی برای نگاشتن نداشتم. پیگیری، پایداری و شکیبایی او موجب شد کتاب "به رنگ خون" هم هنگام با سالگشت درگذشت استاد به بازار آید. به لطف دوست دیگرم محمد جلالی که او نیز مانند دیگر محمد ورودی سال 69 دانشکده حقوق دانشگاه تهران است در مراسم سالگشت سوگ داشت در منزل استاد که پری شب برگزار شد از جدال عقل و عشق گفتم و گفتم که چرا پیشکش به استاد را روی جلد کتاب نیاوردم. بهترین برداشت درباره ی کتاب را همسرم مهناز کاظمی گفت. که اگر نبود پیگیری های جناب موسوی مقدم من در قید گردآوری مطالب نبودم. دریغ که به هنگام پیوند زناشویی ام یا به اصطلاح برای خواندن خطبه ی عقد (23 اسفند 88 ) استاد عراقی عمل جراحی کرده بود و هنگامی که تلفن کردم تا بیاید و به اصطلاح خطبه را بخواند بخت یارم نبود و نتوانست بیاید. یادم نمی رود هنگام مصاحبه ورودی دکتری ( آذر 77 ) چه اندازه دوست داشتم استاد در جلسه باشد و به عنوان استاد راهنمای پایان نامه ی کارشناسی ارشدم به پشت گرمی اش و پشتیبانی اش دلگرم باشم. استاد به ظاهر بیماری چشمی داشتند. اما به واقع نیز به قرار شنیده ها با استاد کاتوزیان اختلاف نظری داشته اند که چون هر دو دستشان از دنیا کوتاه است داوری نمی توان کرد. ظاهراً دکتر عراقی مسئول مجله دانشکده بودند و گفته بودند همه نوشته ها باید داوری شود و استاد کاتوزیان برآشفتند که حتی مقدمه علم حقوق از روی کتابشان درس داده می شود که مقاله های او برتر از داوری شدن است. من همان هنگام در مجله دانشگاهی گفتم که بین دوست داشتن و احترام گذاشتن نخستین را بر می گزینم و جانب عراقی را می گیرم که اگر مقدمه ی علم حقوق کتاب خوبی است به لطف خوب درس دادن عراقی است. بگذریم. در این باره ها بسیار می توان گفت و همین جاهاست که می توان دموکراسی در جهان سوم را نگریست و قاعده و استثناء را بازشناخت و فرهنگ تعارف و نقدناپذیری را به سادگی مشاهده کرد. سالگشت استاد هم هنگام شد با از دست رفتن فرزند دلبند دوست نازنینم و نزدیک بود سخن گفتن در مراسم استاد را نیز که به لطف محمد جلالی و تهمورث بشیریه و سعید رضادوست و صد البته خانواده استاد (همسر گرامی و فرزندانش) ممکن شده بود مانند سخنرانی برای بختیاری ها (کانون وکلای شهرکرد) از دست بدهم اما این بار بخت یارم بود و ماجرای تیر ماه که آن هم به دلیل از دست رفتن فرزند دوست دیگرم محمدرضا بوذری پیش آمده بود تکرار نشد. به همین اندازه بسنده کنم هنگامی که کتاب در بازار پخش شد خواهم نوشت که چرا پیشکش به استاد روی جلد نیامده. اما اکنون آن بند از پیش جستار را که درباره ی موضوع است می آورم؛« چه اندازه دوست داشتم استادم عزت الله عراقی با آن نگاه اجتماعی ویژه به حقوق در میانمان باشد و بپذیرد که بر این کتاب مقدمه بنویسد اما به ظاهر که زود دیر شده. پس چشم آن دارم که کتاب تا بیست آبان یعنی نخستین سالگشت درگذشتش به بازار بیاید و آن را از هم اکنون پیشکش یاد و خاطره او می کنم.»

دوست نازنینم هم مدرسه ای عزیزم، اسماعیل محمدی که با هم پیشینه ی سی و چند سال رفاقت خانوادگی داریم در سوگ یگانه دختر دلبندش زهرا خانم ده ساله ی نازنین نشسته است. با او و همسر و پسرش در این اندوه انباز و همدردم. از پروردگار آمرزش آن سفر کرده و شکیبایی بازماندگان را خواستارم.

علی صابری

19 آبان 1397

جناب دکتر صابری
با درود 
با سپاس فراوان از پیام پر مهر شما، برخود لازم می دانم در مقام قدردانی سخنی کوتاه را بیان کنم؛ 
احساس غریبی است هنگامیکه که تبلور ذهن استادت را می بینی که در توصیف تو نقش می بندد. ترکیبی از غرور و خجالت. نمی دانی این را مرهون شایستگی خودت هستی یا علاقه بی منطق استاد که دومی مسلم تر است.  
علی جان؛ از بخشی از خاطراتمان گفتید. یادش به خیر سفر اسپانیا، مسابقات فوتبال با پارسیان و صد البته شکیبا، یادش به خیر..... اما بگذار من هم کمی، فقط کمی از خاطراتم بگویم. نه خاطراتم با شما بلکه خاطراتم از تأثیرتان در زندگی حرفه ایم که شاید به یاد نداشته باشید. با بزرگ منشی از نظم  اینجانب فرمودید ولی یادم هست سال 1383 که در مورد پیوستن به ماهان با شما مشورت کردم حداقل فایده پذیرش این مسئولیت را، نظم و انضباطی حرفه ای دانستید و همواره در این راه مرا راهنمایی فرمودید . آری اگر نظمی هست مرهون شماست. از اصول گفتید و نفرمودید که خود درس اصول را مانند هر استادی در عمل بارها به من آموختید. برای همین اصول در مسیر تلاش حرفه ای خودتان بسیاری از فرصت ها را نادیده انگاشتید و نیز هزینه های بسیار مادی و معنوی پرداخته اید.  
در پایان چون نمی خواهم نمایان شود توانایی نگاشتن متنی در خور  شخصیت فرهیخته  شما ندارم، سخن کوتاه میکنم با حرفی از دل؛  
" علی جان همواره بر خود می بالم که شما مرا دوست خود می دانید" .

ارادتمند همیشگی شما 
مهدی چای بخش

نهم آبان زادروز دوست نازنینم، مهدی چای بخش بر او و خانواده ارجمندش خجسته باد.

نقل به مضمون می کنم؛ رامین جهان بگلو در مقدمه ی یکی از کتاب هایش جمله ای از هگل فیلسوف آلمانی می آورد ( که البته هگل را به دلیل اندیشه های غیر دموکراتیک دوست ندارم و جامعه ی باز پوپر را می پسندم) بدین معنی که تنها درسی که تاریخ به ما می آموزد این است که پادشاهان و دیکتاتورها از تاریخ هیچ نیاموخته اند. به برداشت خودم یعنی دل به روزهای تاریخی نباید بست. روی دیوارش می توان نقاشی کشید. پس اگر روزی به دلیل هم هنگامی با زاده شدن پادشاهی مهم باشد درخور تکیه کردن نیست. انقلابی می شود. پادشاه، یاد و روزش می روند و تمام. از این جهت نهم آبان نیز بدین سان است. نیز به جغرافیا هم نباید تکیه کرد. نام مکان ها به سادگی دگرسان می شوند. نمونه اش نهم آبان زادگاهم که اکنون سیزده آبان نامیده می شود. اما بالاتر از تاریخ و جغرافی چیزی هست که گذر زمان تکانش نمی دهد. مهم ترینش یادبود دوستان است. خواه به واقع، خواه بر پایه ی تاریخ آن هنگام پذیرفته ایم که زادروز مهربان دوستم آقا مهدی نهم آبان است. رخدادهای تاریخی دیگر را به دور می افکنم و فراتر از نام زادگاهم این روز را در قلبم جای داده ام. با خود پیمان داشتم که تأثیر دور و نزدیک محمدحسین شهبازی در زندگی ام را با نوشته ماندگار کنم. بر سر پیمانم هستم. آه که هنوز رخ نداده است. بی گمان یکی از آنها نقش او در آشنایی من و مهدی بود. آقا مهدی طرح نوین کلاس می رفت و مهمانی دادند و گذشت تا سال 83 که من پس لرزه های شکست عاطفی را پشت سر می نهادم و مهدی نیز درگیر حقوقیِ چیزی مانند آن شده بود. پس از سه سال بود که یکدیگر را دیدیم و ستاره هایمان با هم جور شد. به گونه ای که شب یلدای سال 84 را با هم سپری کردیم. چندی بعد او ازدواج کرد و ارتباط خانوادگی نیز شکل گرفت و پابرجا ماند. سفرهای اصفهان و کشور اسپانیا با تیم فوتبال کانون وکلا به هم نزدیکترمان کرد. در گروه وکلای پارسیان یار یکدیگر بودیم و سال نخست فوتسال کانون، او سرگروه تیم بود و من به اصطلاح سرمربی. سال دوم او با پارسیان ماند و جام را بالای سر برد. اما از دوره ی سوم فوتسال، شکیبا را تشکیل دادیم و در برد و باخت کنار هم بودیم. هم سرمربی تیم بوده و هم سرگروه و به هر دو اعتبار جام گرفته است. همکاری مان در پرونده ها نیز برکسی پوشیده نیست. کنار او که باشی همه چیز را اصولی می یابی با دقت و نظمی خاص. اما فراتر از این هاست دوستی مان چه، در این باره ها می توان دگرسان اندیشید. تند و کند رفت اما همچنان رفیق بود.

 آری، چنین است ماجرای رابطه ای که وا می داردم قلم برگیرم و زادروزش را از ته دل شادباش گویم. باشد که همه ی دوستی های این دنیای دل نابستنی دلبستنی باشند.

سرور ارجمند جناب آقای حشمت  رستمی درونکلا

دادرس گرانمایه دادگاه های تجدیدنظر استان مازندران

درگذشت پدر گرامیتان را تسلیت گفته و برای ایشان آمرزش و برای بازماندگان از جمله جنابعالی شکیبایی را از پروردگار خواستارم.

علی صابری

97/7/29

پی نوشتی بر یادداشت همکارمان محسن قربانی

دیروز متن دلنشینی از همکارم محسن قربانی به مناسبت چهلمین روز درگذشت محمدحسین بوذری را خواندید. با سپاس از ویژگی منحصر به فرد نامبرده که چیزی نیست جز قدرشناسی و به تعبیر عرفی حرمت نان و نمک. بدینوسیله به آگاهی همکاران و خوانندگان می رسد مراسم چهلم، روز پنجشنبه 1 شهریور 97 ساعت 16:00 در قطعه 317 بهشت زهرا برگزار می شود. بی گمان افزون بر شادی روح آن درگذشته، حضور همکاران تقویت روحی بازماندگان را موجب خواهد شد. بی گمان در فرصت مناسب درباره ی ویژگی قدردانی و قدرشناسی و کمبود فرهنگی این عنصر قلم خواهم زد.
عید قربان بر شما مبارک.
 

علی صابری

30 مرداد 97

یکم شهریور، روز پزشک بر همه این عزیزان خجسته و فرخنده باد.

پارسال که چنین روزی هم هنگام شد با پایان کار ما در شورای شهر و نیز آخرین مرحله ی شیمی درمانی من، به دوستان پزشکم تلفن کردم. حتی پا را فراتر گذاشتم و به محمود کاظمی و محمود عباسی متخصصین حقوق پزشکی (هر دو حقوقدان ) زنگ زدم. امسال از فرصت فراهم شده در محیط مجازی هوده می برم و اعلام می کنم. در این یکساله کم و بیش به مسائل حقوقی پزشک و بیمار اندیشیده ام . در سخنرانی خود در نقد فیلم پشت دیوار سکوت که سفارش می کنم آن را ببینید به روشنی گفتم ضد پزشک نیستم اما از این هم نمی توان گذشت که در جامعه ی بهم ریخته ی ما که ربطی به افزایش قیمت دلار و سیاست هم ندارد و خانه ویران تر از این حرف ها است، از نظر حقوقی در بحث مسئولیت پزشک، هم پزشک و هم بیمار ناراضی هستند. به یاری حسین مشایخی که سپاسش باد فایل های شنیداری مباحث حقوقی پرونده پزشکی عباس کیارستمی را نیوشیدم. نشست ها با پایمردی محمد اسدی که شخصی او را نمی شناسم برگزار شده بود. آنجا مطرح شد که بعضی پرونده ها فرصت است برای بازنگری. هنرمندی از دست رفته، مهرجویی از قتل به دست پزشکان حرف می زند، تب و تاب و حمله و گریز و دفاع بجا و نابجا اما ته ماجرا هیچ. هنوز هم دادفران را به نشست های کمیسیون پزشکی قانونی راه نمی دهند. هنوز لکه ی تهدید رئیس پزشکی قانونی که به روشنی من و قویدل را آزار داد بر تارک نظام قضایی و خون های آلوده باقی است. هنوز گام مهمی در بخش بندی مسئولیت کیفری و مدنی پزشکان برنداشته ایم. مرگ کیارستمی تنها هیاهو بود و بس. هیچ دگردیسی ایجاد نشد. در تعطیلات نوروز کتاب گفت و گو با کیارستمی نوشته ی مهدی منتظر ساوجی را خواندم و یادداشت برداشتم. در آن کتاب نوشته ای هست که پزشکی سینما شناس آن را نگاشته. حتماً کتاب را بخوانید. با چاشنی طنزی از رمان طعم گس خرمالو نگاشته ی زویا پیرزاد که پیش از این نیز واژه هایش را به کار برده بودم. آهنگ آن داشتم که پرونده عباس کیارستمی را بهانه کنم و چیزکی بنویسم. یادداشت ها را گم کردم. انگار یادداشت برداری به من نیامده اما کتاب پیش گفته را خودتان بخوانید. داوری می کنید و دستتان می آید. از نظر حقوقی چه دردسرهایی داریم. با مهدی شیرخانی قرار داشتم بر سر مزار کیارستمی رویم و عکس بگیریم تا این نوشته با آن آذین بسته شود که آن هم نشد. پس به گفتن شادباش به جامعه پزشکی بسنده کرده. عید قربان، عید بندگی را به همه خوانندگان تبریک می گویم. رقابت های آسیایی ورزشکارانمان را ببینیم و کمی از فشار عصبی رها شویم چرا که در علم و فن جایی برای شادمانی نداریم. شاید گاه در ورزش رؤیاهایمان برآورده شود وگرنه دست کم در حقوق که خوانده های ماست چیزی برای گفتن نداریم و هر چه می گوییم در عمل پیش نمی رود و درجا می زنیم.

به مناسبت چهلمین روز درگذشت محمدحسین بوذری

به نام حضرت دوست

هوالحبیب الذی ترجی شفاعته        من کل هم و غم مقتحم

وقتی کودک بودم, ترس و دلهره ای عجیب همواره با من بود؛ می ترسیدم پدر و مادرم را از دست بدهم. بیشتر از پدر نگران مادر بودم. او را شکننده تر و آسیب پذیرتر می دیدم. نمی دانم خاستگاه و منشا این واهمه چه بود! حتی وقتی به مدرسه رفتم و کمی از خردسالی فاصله گرفتم, باز فکر فراق همیشگی والدینم رهایم نکرد.در افکار کودکانه ام دنبال راهی برای جاودانگی آنها بودم اما نتیجه ای نداشت. گاهی شبها برای آنکه خودم را نزدیکتر به پدر و مادرم احساس کنم و طول مدت خواب را هم با کمی راحتی خیال بیشتر سپری کنم , یکی از روسری های مادرم را دور از چشم دیگران در زیر لباسم پنهان می کردم و به گونه ای به خود می بستم و گره می زدم. این کار به من آرامش حضور می داد.
بزرگ تر که شدم , اساس این ترس و حس ناشی از آن از بین نرفت هرچند شکل واکنشهای من هم همگام با تغییر سن و سال عوض شد.
به بزرگسالی رسیدم و ازدواج کردم و بنابر معمول , محل زندگی ام عوض شد.بازهم نگرانی ها از بین نرفت بلکه بیشتر شد چرا که پدر و مادر به سنین بالای 60 و 70 رسیدند و ضعفها و بیماریها دلایل ملموس تری برای دلواپسیهای کهنه شدند.
اکنون دو سال است که خداوند متعال فرزندی به من عطا کرده. روزی یکی از دوستان نزدیکم پرسید که چه حسی داری؟ گفتم  پاسخ کلی همان است که همه می گویند  و درست هم می گویند؛ فرزند شیرین و دلخواه است, اما برای من این شیرینی همراه و آمیخته به دلشوره آسیب و صدمه و یا ازدست دادن است. به قول محمد بهمن بیگی ؛ " برای غم و غصه ها می توان چاره ای اندیشید اما اضطراب ها و دلهره ها چاره ناپذیرند". من حالا هم نگران پدرهستم هم مادر و هم فرزند. وای و هزار وای که همکار عزیز ما آقای محمدرضای بوذری در کمتر از یکسال هم پدر را از دست داد و هم مادر و هم فرزند را...
آی آقا " رضا" ی نازنین , نمی دانم چگونه ای و روزگار را در این ایام ناسازگار چگونه می گذرانی؟ ولی حتی تصور ناگواریها و مصائبی که برتو گذشته از توان من ضعیف خارج است و انسان را زمین گیر می کند!!

               تلخ است روزگار من و روزگار, تلخ
              دور سپهر و گردش لیل و نهار, تلخ
              در گوش من حدیث بهار و خزان یکی است
             بیم خزان سیاه و امید بهار , تلخ
            سهراب را نصیب ز مهر پدر چه بود؟
            دیدار تلخ بود و سرانجام کار, تلخ
-----------------------
شاید نتوان در فرصت اندک مراسم سوگواریها که کلیشه ای هم هستند ( و البته چاره ای هم نیست) , حرف دل را به دوستان صاحب عزا زد و آن گونه که شایسته است با آنها همدردی نمود اما این رخصت و فرصت هست که در زمانی و مجالی مناسب تر , قلم را در همراهی با رفقای مصیبت دیده کمی بگریانیم و ناگفته ها را به گوششان برسانیم.
محمدرضای بوذری یا به تعبیر دوستان نزدیکترش, " مدیر" , از آن دست انسانهایی است که در این زمانه و ایام  باید در روز روشن چراغ برکف گرفت و دنبالشان گشت و صد البته که چقدر دیریاب و کم مانندند!
(این سخن را نه از روی مدح و ثنا می گویم و نه اغراق و گزافه ای در آن است. حداقل آنهایی که این بنده ناچیز را می شناسند می دانند که در کنار همه تقصیرات و کوتاهی ها , از یاوه گویی فاصله دارم).
من " مدیر" را از سال 1382 می شناسم و حدود 5 سال شانس و افتخار آن را داشتم که در دفتر وکالتی که نیمی از آن متعلق به وی و مشترک میان ایشان و استادم دکتر علی صابری بود فعالیت کنم. بنده در سال 83 تازه کارآموز وکالت شده بودم و آقای بوذری چندسال بود که وکیل دادگستری بودند. قبل از وکالت, در دادگستری به عنوان مدیر دفتر اشتغال داشتند و موفق شده بودند که " مدیر دفتر نمونه کشوری" شوند. اولین خصیصه ای که هرکسی در برخورد نخست با ایشان برایش مشخص می شد, فروتنی و خوش خلقی و بی تکلفی "آقا رضا" بود و همچنان هست. دفتر امیرآباد, دو اتاق داشت؛ یکی برای دکتر صابری و دیگری از آن " مدیر". من هم کارآموز بودم و هم دستیار دکتر صابری, پس استفاده از اتاق ایشان طبیعی بود اما سینه گشاده و دل بی عقده آقای بوذری و درویش صفتی واقعی او موجب شده بود که اتاقش عملا تبدیل به اتاق همکاران دکتر صابری شود. 
در آن دوران یعنی سالهای 83 و 84  دفتر دکتر صابری هنوز از نظر کمیت و آمد و شد و پرباری حضور کارآموزان متعدد به مانند اکنون نبود. یک سال تمام فقط من بنده بودم و بعد از آن دوستان و همکاران گرانقدر دیگری چون سرکار خانم ها مهناز کاظمی, مژده محمدیان و ندا حکیمی به جمع ماپیوستند و سپس تر فرهاد نژاد رفیعی, محمد صابری, مصطفی کاظمی و دیگران.آقا رضا هم اتاقش را بی دریغ و چشمداشت در اختیار کارآموزان قرار می داد و هم تجربیاتش را. ایشان با همه افراد دفتر, چه خانم و چه آقا  در کمال ادب و احترام و فروتنی رفتار می کردند و هیچگاه ندیدم که از موضع بالا و برتر با احدی مواجه شوند. هر بار که بنا بر وظیفه اخلاقی از " مدیر" بابت اینکه امکانات خود را با روی باز در اختیار همکاران و کارآموزان قرار داده سپاسگزاری می کردم, همیشه یک جمله از زبان ایشان تکرار می شد که بازهم نشانگر بی ادعایی و خاکی بودن ذاتی این مرد بود, می گفت: " چرا تشکر می کنید؟ اینجا مقداری خشت و گل است که همگی داریم از آن استفاده می کنیم". 
دایره و وسعت روابط صنفی و شغلی جناب آقای بوذری کنترل شده و محدود است و به همین دلیل ( والبته خوشبختانه) مدعی و رقیب ندارد و از پاره ای دردسرها و مزاحمت های جاه طلبان در امان است.
بی تردید کسانی چون دکتر علی صابری و آقای کوروش افشار که با " مدیر" نزدیک تر هستند و سوابق دوستی و کاری طولانی و عمیق تری با وی دارند, زوایای پیدا و پنهان بسیاری از شخصیت و فضایل نفسانی وی می توانند بر بشمرند اما برای من ( در کنار همه بزرگواریهای محمدرضای بوذری)  یک خصوصیت مهم تر و برجسته تر می نماید؛ نامش را نمی دانم چه بگذارم اما تصور می کنم با واژه امروزین " ظرفیت" و " جنبه" بیشتر نزدیک است. بسیاری از ما افرادی را می توانیم نشان دهیم و به یاد آوریم که چگونه با تغییر وضعیت مالی و به قول قدیمی ها , با خوردن دری به تخته و بهتر شدن اوضاع مادی , رنگها عوض کرده اند و رویه های دیگری در زندگی در پیش گرفته اند که کمترین آنها فراموشی گذشته و بی اعتنایی به دوستان دوران بی رونقی است و برخی دیگر پا را فراتر گذاشته , عادات و رفتارهای زشت و از سر شکم سیری پیشه کرده اند که به گفته سعدی " اعاده ذکر آن نکردن اولی تر است".  بلی, آقای محمدرضا بوذری روزگاری کارمند دادگستری بود اما پس از تلاش و تحصیل علم  و ورود به کسوت وکالت , با پاکدستی, سخت کوشی و کار گروهی و اثبات لیاقت و امانتداری , نتیجه مادی زحمات خود را دید و الحمدلله  تعالی از مال دنیا کم نیاز شد اما و صد اما تا این ساعت و روز هرگز دچار نخوت و بدمستی نشد  و دست و دامن به پلشتی ها نیالود و البته که این کم چیزی نیست و رسیدن به این مرحله از سلامت نفس, کار کوچک وبی اهمیتی نمی تواند باشد و مولای متقیان چه زیبا فرمودند که " تعرف الرجال فی تقلب الاحوال"  آری در دگرگونی هاست که انسان شناخته می شود.

جناب آقای بوذری؛ آقا رضای عزیز؛ خداوند بی همتا شما را پیش از این با امکانات و شیرینی های زندگی آزموده و سپاس بی پایان به درگاهش که سربلند بیرون آمدید, حال نیز دنیا شما را با ابتلائات و مصائب به محک سنجه و امتحان دچار کرده است. من حقیر اطمینان دارم که از این مرحله نیز با سری افراشته و قامتی راست عبور می کنید و کارنامه درخشان زندگی خود را پربارتر خواهید نمود.
آقای بوذری نازنین, ما را توان آن نیست که حال واقعی شما را درک کنیم اما می توانم صادقانه بگویم که با شما همدردیم و از دست رفتن جوان رعنا و فرشته خوی شما ما را عمیقا متاثر کرد و آنهایی هم که اشکی ریختند و در این غم همراه با شما  نالان شدند همگی از ته دل بود.
به همین اندازه بسنده می کنم و برای محمدرضای بوذری و همسر نجیب و وفادارش و دختر گرامیشان آرزوی صبر و بردباری و توان روحی گذشتن از این روزهای سخت را از درگاه خداوند عالمیان دارم.
 بعدالتحریر:
از علی صابری ممنونم که دوستانش را در چنین بزنگاه هایی از حال دیگر دوستان باخبر می کند. " علی" در بسیاری از اوقات ثابت کرده است که برای دوستانش, هم رفیق گرمابه و گلستان است   و هم گرمابه و گلستان و بهشت زهرا (س). برایش سلامتی کامل و طول عمر همراه با آرامش و سربلندی هرچه بیشتر آرزومندم.

محسن قربانی توسنلو

24 مرداد زادروز دوست نازنین و یار همیشه همراهم مهدی شیرخانی را به او و همسر و فرزندانش شادباش می گویم.

قصه اینجوری شروع شد!
پاییز 76 با پادرمیانی محمدحسین شهبازی یا همان دکتر شهبازی خودمان و به یاری دکتر حسین ذبحی به دادگستری لواسان آمدم به عنوان مشاور ارشاد و معاضدت. دستمزدم را قرار بود شهرداری تأمین کند و به اصطلاح نیروی کمکی فرستاده شده از سوی شهرداری به دادگستری بودم. رسته سازمانی، کارگر چمن زنی که شش ماهی بیش دوام نیاورد و پی استخدام در دادگستری رفتم و تا استخدام شوم پانزده ماهی رایگان رفتم و آمدم تا استخدام شدم. دو ماهی بیش نگذشت که کارآموز وکالت شدم و استعفا دادم. دستاورد همه این کشش ها و کوشش ها دوستی هایی است گرانبها که یکی از مهمترین آنها آقا مهدی است. دستش همیشه برایم خیر بوده. قدیمی ها برای ترشی انداختن، شور درست کردن و سرکه و .... عمل آوردن به دست باور داشتند. چون نمی توان نه اثباتش کرد نه ابطالش، بنا به آموزه ی کارل پوپر ماجرا علمی نیست اما باور به دست خیر همچنان در ما هست. بهترین فرصت است برای آنکه بگویم فرم شرکت در آزمون دکتری و آزمون وکالتم را که آن هنگام دستی پر می کردیم آقا مهدی نوشت و سال 77 هر دو را پذیرفته شدم. از این خیرتر چه می خواهم؟ و صد البته مهم تر پس از بیماری و کناره گیری از سیاست و دویدن های اجتماعی باز دستش به کار آمد و به اندک اشاره ای محل سکونت را تغییر دادم و اکنون در کنارش خوشم. از آن آدم هایی است که بدون سر و صدا شش دانگ حواسش به دوستانش است. مانند آن بازیکن هایی که بازیشان شاید به چشم نیاید اما اگر لحظه ای نباشند تیمشان فلج می شود. از آن هایی که بی نگاه به توپ و بازیکن به آنی پاس گل می دهند. زندگی دوستانشان در کنارشان شیرین است و در این روزگار کج مدار بی چشم داشتی امید می پراکنند. مانندشان این روزها زیاد نیست. البته که من خود را بسیار خوشبخت می دانم چرا که از این جور یارها در کنارم زیاد است. تنها کاری که از دستم بر می آید سپاس پروردگار است برای قرار گرفتن در این موقعیت و البته پایمردی در پی گرفت این دوستی ها. در این خجسته زاد روز برای او زندگی شکوفا و برای خانواده اش کامروایی و بهروزی و برای همه ی اطرافیانش از جمله خودم توفیق در ادای احترام به دوستی با او را از پروردگار خواستارم.

علی صابری

24 مرداد 97

همکار گرامی و استاد ارجمند

جناب آقای دکتر عباس میرشکاری

با درود و سپاس

   امروز آگاه شدم شما از این پس در دانشکده ی حقوق دانشگاه تهران آموزگار حقوق خواهید بود. افزون بر آنکه نسبت به دانشکده ای که اندکی از نوجوانی و کل جوانی ام را در آن دانشجو بوده ام اگر نگویم تعصب، دست کم تعلق خاطر فراوان دارم و در کنار آنکه دانشکده ی علوم قضایی که بیشترین دادرسان در آنجا آموزش می بینند از این پس دست کم از دریافت خدمات مستقیم آموزشی شما باز می مانند، به خود می بالم که دانشکده ی حقوق، دانشگاه مادر همراه با بسیاری ناملایمات به هرحال چون شمایی را در خود خواهد دید. اتهام بیشتر نادرست و البته گاه درست به دانشکده حقوق دانشگاه تهران مبنی بر جذب سیاست زده ی آموزگاران یا به گفته ی خودمانی استاد درودیان با آن شیوه سخن شیرین و به یاد ماندنی وارد شدن اساتید از پنجره و نه از در که البته گروه حقوق خصوصی کمترین آسیب دیده ی آن است با آمدن میرشکاری و به امید پروردگار در آینده میرشکاری ها غبارروبی شده و چهره از مه بیرون خواهد کشید. آری، به شما شادباش می گویم اما بیش از شادباش به خود و خانواده تان، آمدنتان این امیدواری را در درس خوان ها و تازه دانشجویان ایجاد می کند که سیاست زدگی و سیاست بازی هنوز همه گیر نیست و رفتن پی کار عملی و چشم پوشی از جلوه های آنی ( پول و ... ) سخت اما پاداش دار است. برای میانسالانی چون من، که همیشه دریغ یاد دانشکده حقوق و پژوهشگری را در خاطر دارند بودن تو در همان دانشکده برق امیدی است، جرقه ای است اما نه زودگذر که به دیرپایی آن دل سپرده ام. بی گمان جامعه حقوقی کشور در این خشنودی مرا همراهی خواهد کرد. برایت پیروزی و بهروزی را آرزومندم.

با دوباره گویی سپاس

علی صابری

97/2/26

امروز شنبه 15 اردیبهشت 97 و پس از سفر معنوی به مشهد مقدس در کنار هم ورودی های سال 69 دانشکده حقوق دانشگاه تهران و با سپاس از میزبانان مشهدی های عزیز آقایان حمید امیرشاهی، سید ماشاء الله بیضایی، محمود الهی و محمد سهرابی و ابراز خشنودی از دیدار دیگر دوستان، شادباش خویش را پیشکش دو همکلاسی پیشین می کنم که در سفر از پیشرفت و مدیریت تازه آنها آگاه شدم. شادم از برای دکتر پژمان محمدی که مدیر کلی در معاونت حقوقی ریاست جمهوری را به عهده گرفت. در جلسه ی اسکودا در دی ماه در اهواز گفته بود که سرکار خانم دکتر جنیدی پیشنهادی کرده اند. بی درنگ گفتم که بپذیرد. چه، کارکردن با چهره ی علمی چون دکتر جنیدی بی گمان باهوده است. او که پیشینه ی سیاسی ندارد، تنها و تنها بر پایه ی سخت کوشی و پژوهشگری برگزیده شده و چنانکه پیش تر در پیام شادباش خود به ایشان نگاشتم بیشتر باید به حسن روحانی از برای این گزینش غیرسیاسی، که زن بودن برگزیده شده در آن کمترین نقش را داشته، آفرین گفت. اینجا نیز همان راه پیش چشم است. دکتر جنیدی، پژمان ما را با همین ملاک ها برگزیده، پس به او نیز آفرین می گوییم. از سوی دیگر پیشرفت دوست نازنینم امرالله حضرتی و پذیرش ریاست دادگستری آمل را به فال نیک می گیریم. چشم به راه دستان توانای او در پیشبرد نظام قضایی می مانیم و شگفتا که من و پژمان و امرالله در کنار مریم آموزگار که همیشه افتخار داشتیم شاگرد اولمان بود، افزون بر دوره ی لیسانس، دو سال دیگر هم در دوره فوق لیسانس در کنار هم به سر بردیم و گفتگوی علمی کردیم. چه خوب که پیشرفت هم هنگام این دو را دیدم و شادباش گفتم. به امید پیاپی شدن همه خوبی ها.

 افزون بر دوستی های دانشگاهی، امروز سالگشت به دنیا آمدن دختر دوستم مهدی شیرخانی است. این روز را به آقا مهدی و خانواده اش بویژه دختر نازنینش، آرمیتا که یازده ساله شده شادباش می گویم.

علی صابری

15 اردیبهشت 97

هفته ی معلم (استاد)، بر همه ی آموزگاران خجسته و روز کارگر نیز فرخنده باد. آه و افسوس که استاد سید عزت الله عراقی که گردآمده ی تمام ویژگی های استادی برجسته در روش ، منش و دانش، نیز نخستین چهره ی واقعی حقوق کار و دفاع از کارگران در ایران بود بین ما نیست. بر آن بودم که این مناسبت را بهانه کنم و چیزکی بنویسم. شوق دیدار هم دانشگاهی ها و نیز شور زیارت امام هشتم و تنبلی مضمن و بهانه ی همیشگی کمبود وقت مانعم شد. اما شاید دیگر نباشم. عمر که دست من و شما نیست. پس واجب است از معلم های دوره ی مدرسه بنویسم. برای اساتید دانشکده ی حقوق نوشته ام. اگر بشود خواهم نوشت و دیگران می نویسند. پس بپذیرید معلم ها را باید نخست پاس داشت. بنابراین نام ایشان را می آورم و قدردانشان هستم . خاطره ها از هریک باشد برای آینده.

 خانم ها و آقایان: میرجلالی، آتش سخن، آتشک، شیرازی، مجیدی، تادی ( که به قول استاد درودیان هم ولایتی ام نیز هستند)، طاهره میری نخستین معلمم در کلاس اول در مدرسه شیخ محمد خیابانی (حضرت عبدالعظیم) که هرچه او کوشید حتی با تنبیه نتوانست انگشت گذاری درست برای خواندن بریل را یادم دهد، حجتی، ارداغی، پنجه شاهی، گودرزی، جیحونیان، شریفی، باقری، سالنو، مسعود گلچین که اینک استاد دانشگاه است و معلم قرآنم در کلاس چهارم ابتدایی بود، خالق شعبان، یدالله فرزین ستوده، ابراهیم کربلایی، محمدرضا ظروفی، وحید ظروفی، یعقوب عبدی پور، جدیدی، طبرسا، مجدآبادی فراهانی، عبدالناصر رمضانی، سعید بخشی پور، اصغر شفیعی، ناظم مدرسه شهید محبی که شاید پنجاه سال خدمت کرد، ابوالقاسم مینایی، سالاری، عظیمی، شهید آب روشن، دلاور بزرگ نیا که اکنون مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران است، مصطفی میریکتا، علی علی وار، شادروان حمید درجزی، شادروان عفت قانعی، صدیق، تقیان و ... نیز کسانی که مستقیم معلمم نبودند اما مدرسه از آموزش های آن ها بهره می برد. مانند دکتر عبدالله نصری استاد کنونی فلسفه، دارویی، بهمنش و زنده یاد هادیان و ... . البته که شاید کس یا کسانی از یادم رفته باشند، بماند. نیز هم درسی در کنار کسانی که معلم و استاد شدند برآنم می دارد به آن ها شادباش بگویم . معلم نمونه حبیب زارع، علی فخاری، حسن احمدی، عباس دشتی، جهانیان و ... . در شورا نیز معلم داشتیم. سرآمد همه حاج حبیب کاشانی و اجازه دهید کمی خویشاوند بازی کنم و شادباش خویش را پیشکش خاله های معلمم، شهربانو و بتول (فاطمه) کرده ، به دخترعمه خویش بتول صابری نیز خجسته باد گویم. خاطرات دوران دانش اندوزی در مدرسه و دانشگاه باشد برای آغاز سال نو تحصیلی یا هر هنگام دیگر.

برگزیده شدن اعضای هیأت رئیسه سی امین هیأت مدیره کانون وکلای دادگستری مرکز خجسته و فرخنده باد.
 
دیروز یکشنبه 2 اردیبهشت، نخستین جلسه ی سی امین هیأت مدیره کانون در فضایی شاد برگزار شد و این بار بر خلاف دست کم چند دوره ی پیش رئیس زود برگزیده شد. بدینوسیله به او و دیگر اعضای هیأت رئیسه شادباش می گویم. خوشحالم از آن که دو تن از دوستانم نامزد ریاست شدند و در کنار رعایت احترام، پیشکسوت ها تعارف نکردند تا جوانی از نظر ریاست بر کانون و میانسالی از نظر شناسنامه بر این صندلی بنشیند. همان جا نیز دوستانی با شوخی و خنده گفتند که برای تو چه فرقی می کند. هر دو دوستت هستند و مورد حمایتت و البته دیگرانی پاسخ می دادند که عیب کار همینجاست نمی توانی طرف هیچ کدام را بگیری اما ندانستند که خوشحالی من بیش از آنکه دو دوستم رقابتی سالم و سازنده دارند از این است که پرچمی را اگر ما سه نفر دوره ی 27 برداشتیم گرچه با سختی اما بر فراز کانون نشست. این که عیسی امینی رئیس خوبی خواهد بود یا نه و اصلاً رئیس خوب کیست، نه موضوع داوری من است و نه مورد این نگاشته. حمایت از عیسی را پیش از این اعلام کرده، ویژگی های او را بر شمردم. بی گمان خطا داشته و خواهد داشت اما جدا از شخصیت حقوقی دکتر عیسی خوشحالم از آنکه جوانی درست هم سن من سکّان کانون را به دست گرفت. در اتحادیه نیز آمدن مرتضی شهبازی نیا را به فال نیک گرفتیم. دوستم کامران آقایی درست گفت که کانون پوست انداخته و تغییر نسل رخ داده که این البته هم فرصت است، هم تهدید. روز نخست هیأت مدیره دوره ی 27 را به یاد دارم که صندلی های ناظرین پر بود از پیشکسوتان و تک و توک جوان نشسته بودند. اما دیروز نسبت، کاملاً عکس بود و  همین جا نمی توانم آه و افسوس را پنهان کنم. چه، در جلسه ی دیروز باز هم بحث پنجاه سال سن و بیست سال وکالت برای رئیس مطرح شد و ما همچنان دوره کردیم شب را و روز را و هنوز را. باز هم دادنامه دیوان عدالت اداری، باز ماده 18 آیین نامه لایحه استقلال، باز قانون کیفیت اخذ، باز شیوه ی کار هیأت مدیره. همچنان بحث دفعه بعد و جلسه بعد و از آن بدتر این که اگر منشی دوم برگزیده نشود هیأت رئیسه ناکامل است و تشکیل نشده به حساب می آید که عیسی امینی پاسخی مستدل و قانونی داد. تا کی باید پیشکسوت ها اینگونه با دست و پا زدن برداشت های نادرست را بیرون بریزند؟! این بحث ها چگونه و کی باید حل شود؟!  البته به نظرم روشن است که حل شده. آموزش دادفران و جوان ترها تنها با کتاب و کلاس که نیست همینجاهاست که رفتار، کردار و گفتار تفسیری را از بزرگترها یاد می گیرند و چه حیف که بحث های دیروز در سنگ اندازی بر سر راه رئیس شدن عیسی امینی خانه بر آب ساختن بود و استدلال هایی گاه خنده آور. امیدوارم در دوره های آینده تکلیف در ذهن دوستان روشن شده باشد و این مشتی باشد از خروار که رویکرد ما دادفران به قانون و نگاهمان را نشان دهد. پوست اندازی بدین معنی را چشم به راهم و اینکه نقش دادفران در نه تنها حقوق بلکه فرهنگ عمومی کشور فزونی گیرد. گفته ی کامران آقایی را بر دیده می نهیم و کار می کنیم و می نویسیم تا جامعه بداند داوری هایمان اصولی، منطقی و منصفانه است تا شاید ... . نمی توانم سپاسگزار دوست نازنینم نادرخان دیوسالار نباشم که با پیشینه ی دادرسی عادلانه ی خود با درایت جلسه را اداره کرد. البته که پس از بر صندلی نشستن هیأت رئیسه راجع به کمیته موقت و ارتباط کمیته با مجلس بحث هایی پیش آمد که چون نماندم و نشنیدم ( البته بخشی را بودم ) داوری نمی کنم. امیدوارم ستیز، هیاهو و جنجال جای خود را به خردورزی دهد. همه می دانند بی هیچ چشم داشتی نه برای خود، نه دوستان دفترم، استوار و پایا برای جای گرفتن دادفران در پایگاه واقعی اجتماعی خویش می کوشیم و می نویسیم. مستقیم و غیر مستقیم، در کنار و همراه با کانون. حتی جاهایی که به هر دلیل کانونی که باید باشد و نیست اما ما هستیم.

روز جانباز خجسته و فرخنده باد.

 
با بچه های جانباز از دوره ی مدرسه آشنا بودم. من عضو گروه سرود بودم و گاه پیش می آمد که در حضور ایشان سرود بخوانیم. سپس تر آن ها که در جنگ نابینا می شدند، بعضی هاشان به مدرسه ما می آمدند و بعد هم دانشگاه و دادفری و حتی شورا و البته ورزش با جانبازان نابینا و باخت و برد. شهید مهرانی، محمدرضا مظلومی، جواد رضایی، جلال روغنی و خیلی های دیگر. بخواهم نام ببرم باید تا فردا بنویسم. از صبح تاکنون هم با حسن احمدی گپ زده ام و هم حاج مجتبی شاکری که چند ماه پیش خواسته بود درباره ی یکی از گفت و گوهایم که نقدش کرده بودم حرفی بزنیم و من گریختم. آن جای خود، که می دانید بیزارم از بازخوانی نوشته های خودم چه رسد به گفت و گو در آن باره و این جای خود . روز جانباز بهترین بهانه که نه، دست مایه و فرصت برای پیوندها و رفیق بازی که تکرار که هیچ، میلیون ها بار تکرارش را دوست دارم و بدان زنده ام. به گفته ی فرنگی ها بیاییم از این پنجره فرصت هوده بریم و وجود نازنین جانبازان، پایه و مایه باشد برای پیشرفت حقوق معلولین. جاهای دیگر نیز برای بخش بندی معلول جنگی و غیرجنگی واژه های دگرسان دارند اما این بخش بندی، یا تبعیض نیست یا اگر هست تبعیض مثبت است. نیز موجب شده حقوق همه ی معلولین جدا از جنگی بودن یا نبودنشان دیده شود و پیشرفت کند. جانبازان ما هم بر حسب شخصیت، رتبه و مقام گرفته اند نه به صرف جانبازی. از استثناء ها که بگذریم بیشینه ی آن ها خود را معلول می دانند مانند ماها. دست در دست هم هستیم برای ساختن زندگی بهتر برای معلولین. مانند همه ی مسائل کشورمان آسیب شناسی هم لازم داریم اما یادمان نمی رود یکی هستیم و همه معلول و با هم نگاه دیگران را بر می گردانیم که انسانیم و فرصت برابر می خواهیم. پروردگار یارمان باشد.

دوست عزیز و نازنینم محمدرضا لکا ، روانشناس، استاد موسیقی و فعال سازمان های مردم نهاد معلولین، در چهل و دو سه سالگی و پس از پیمودن راه دشوار جنگ با بیماری درگذشت. اندوه این نبود را همراه خانواده اش و خانواده ی بزرگ تر یعنی گردآمده ی نابینایان بویژه هم پیمانانش و شاگردانش در موسیقی و مدرسه ی شهید محبی و نیز جامعه معلولین به سوگ می نشینیم. از آن نازنینانی بود که از مدرسه  می شناختم و حتی در یک پرونده دادفرش بودم. آه که بازی مرگ و زندگی یکطرفه است و برنده از پیش معلوم. نه وقت اضافه دارد نه پنالتی. خطاهای مرگ همیشه نادیده گرفته می شود و هیچ جای اعتراض نیست. باید بازی کنی و باید ببازی. پس از باختت بیش از خودت، دوستانت اندوهگین می شوند و می گریند. چه هفته ی بدی. پروردگارا کاش زودتر به پایان رسد. همانند سرما و بارش نابهنگام که گل ها و شکوفه ها را برد، مرگ نیز محمدرضا را ربود و از پیش مان برد. شکیبا باشیم و آنهایی که مانده ایم بیش از پیش دوست بداریم و به هم عشق بورزیم.

97/1/27

دوست نازنینم استاد دکتر صابر نیاورانی به سوگ درگذشت برادرش نشسته است . اندوهِ این نبود و از دست رفتن را با ایشان همبازیم و برای آن شادروان آمرزش و برای بازماندگان شکیبایی را آرزومندم. پارسال نیز دوستمان در سوگ دیگر برادرش نشست و نیز دایی گرامی اش . اندوهی گران است که اگر به کوه گوئیم بگریزد و بریزد. پارسال بیماری و شیمی درمانی مجالم نداد بروم و سر بر شانه اش نهم تا با هم این اندوه را بگرییم. از لطفش به من و پایمردی اش در دوستی هیچ کاسته نشد. امید که پروردگار توانش دهد و غم گسارش باشد تا با روحیه ی شاد هم به جامعه ی علمی خدمت کند و هم سایه ی دوستی اش بر سرمان گسترده تر شود .

فرهیخته و دوست گرامی
جناب آقای سیدعلیرضا آقاعمو

با درود و سپاس
برگزیده شدنتان به عنوان مدیر حقوقی کتابخانه ملی ایران را شادباش گفته، بهروزی و کامروایی شما را در این پهنه ی نو مانند دیگر بخش های زندگی از پروردگار خواستارم. بی گمان آموخته ها و اندوخته های جنابعالی به عنوان دادفر پایه یک دادگستری و نیز فعالیت های سیاسی و اجتماعی گنجینه ای است که نظام اداری کشور از آن هوده خواهد برد. جناح اصلاح طلب کشور و رویکرد دولت تدبیر و امید در به کارگیری جوانان به امید پروردگار برآیندهای خود را آشکار خواهد کرد . از این جهت برگزیدن کسی چون شما را که کار کردن در کنارتان ثابت کرده است پرکار و مسئولیت پذیر هستید می بایست به فال نیک گرفت و فرخنده دانست. بار دیگر بهترین ها را برایتان آرزومندم.

علی صابری
21 فروردین 1397

شوربختانه دکتر داریوش شایگان در نوروز 97 از پیش ما رفت. بیماری، سخت گریبانش را گرفته بود. یکی از باورهای شایگان و آموزه های او این بود که ایران در تعطیلات تاریخی به سر می برد. بازنمود این آموزه در نگاشته ی بهمن کیارستمی آمد. جایی که این باور وجود داشت که تعطیلات دراز دامن نوروز، عباس کیارستمی را به مرگ نزدیک کرده. شگفتا که شایگان نیز درباره ی کیارستمی و مرگ او چیز نوشت و خودش هم در نوروز رفت. بی گمان جامعه ی روشنفکر ایران سوگوار این از دست رفتن ها است. برای آنها که مانده اند زندگی بهروز آرزومندم.

امروز شنبه 20 آبان 96 ساعت 8:30 صبح، از همکارم مصطفی کاظمی ماسوله خبر درگذشت استاد به حق و تمام، سید عزت الله عراقی را شنیدم. چشمانم بیش از هوای نیمه ابری امروز تهران بارانی شد. پاییزِ طبیعی را امسال کمتر درک کردیم اما خزان نبودن استاد جای هر پاییزی را گرفت و حسرت های بسیاری را بر جای گذاشت. اینکه نتوانستم برای نکوداشت استاد چیزی بنویسم تا در یادنامه ی ایشان چاپ شود، نه چیز دلی و نه علمی، اینکه از تابستان امسال با آگاهی از درمان شدنشان در مرکز توانبخشی بارها خواستم به دیدن روم اما نشد که نشد. شیمی درمانی می شدم و نگران بودم لاغری زیاد و نبود مو استاد را از بیماری ام آگاه کند و چون لطفی به من داشت گفتم شاید در روانش تأثیر منفی نهد. رنج ندیدن استاد را بر خود هموار کردم و بعد سفری یک ماهه و چیزهای دیگر که نگذاشت دیدار رخ دهد. همین هفته ی پیش بود که چیزی نوشتم و به استاد پیشکش کردم و برای چاپ به مجله ی مدرسه ی حقوق فرستادم. با این قرار با خود که به هنگام چاپ با نسخه ای از آن پیش استاد روم اما مرگ بی رحم تر از اینهاست. در ذهنم است که نوشته ای درباره ی کتاب تازه ی سید محمد موسوی مقدم بنگارم تا در سپهر عدالت چاپ شود. شاید همین امروز نوشته را آغاز می کردم. آهنگ آن داشتم که به استادمان دکتر عراقی پیشکش کنم. امروز که دستم نمی رود اما هرگاه نوشتم چاره ای نیست جز پیش نهادن آن در برابر یاد و خاطره ی استادمان که هر دو مقدمه ی علم حقوق را پیش او آموختیم. در این باره و به مناسبت آغاز سال تحصیلی و در سنجش دگرسانی رویکردهای اساتید چیزی نگاشته بودم و در تارنمای وکلای ملت نهادم و سپس به سایت خود آوردم. بی گمان هم سید محمد موسوی مقدم و هم دیگر همشاگردی هایم در دانشکده حقوق، هم ورودی های سال 69 و البته پیشاپیش و پس از آن که مقدمه ی علم حقوق را با لهجه ی شیرین استاد نیوشیده بودند با من هم سخن هستند. پس در این باره چیز بیشتری نمی گویم و به دیگران وا می نهم تا فراخور برداشتشان چیزی بنویسند. تنها یک جمله ی دیگر  از پیش گفتاری که بر پایان نامه کارشناسی ارشد خود نگاشته بودم و آن اینکه « استاد اختلاف منبع و مبنا را در حقوق گفتمان» و چه چیز از این بالاتر که هرچه داریم از همان پایه ریزی استوار است و خشت نخستی که استاد راست نهاد. این افتخار را دارم که در آن پایان نامه استاد راهنمایم بود. هرچند رساله ی دکتری که باز هم او در هیئت داوری بوده و مشاورم بود به سرانجام نرسید اما این همه ایراد و اشکال من است که چه پیش و چه پس از آن هر چه کردم و نوشتم بویژه در مسائل اجتماعی بدهکار او و چون او هستم. یادم نمی رود پس از عضویتم در شورای شهر که در روزنامه خوانده بود، زنگ زد و خرسند بود از اینکه شاگردش به پهنه ی فعالیت های اجتماعی گام نهاده. آه که چه دوست داشت شاگردانش چیزی برای حقوق برای همه گردآورند یا مانند (چه می دانم) های فرانسوی درباره ی حقوق و زندگی روزمره. به سهم خود تنبلی کردم و این آرزوی استاد برآورده نشد. شنیدم که درباره ی درگیری حقوقی من با دانشگاه و استاد راهنما در دیوان عدالت اداری از من دلگیر شده، به راستی خودم هم نمی دانم که آن هنگام خامی کرده بودم یا نه. به هرحال رساله ی دکتری را که نافرجام ماند و به گونه ای مسیر زندگیم را تغییر داد فراموش کردم اما امیدوارم دیگر کارهایم هم در پهنه ی حقوق و اجتماع اساتیدم از جمله او را خشنود کرده و گناهانم را بخشوده باشد. همین جوری هم پراکنده می نوشتم چه رسد به وضع بغض کرده ی اکنونم. بی گمان او آمرزیده است. پس بجاست برای خانواده ی ارجمندش و همه ی همکاران و بویژه شاگردانش از پروردگار شکیبایی را خواستار شوم.

چهارشنبه شب یعنی شب 11 آبان 96 خبر درگذشت پدر بزرگوار همکارمان فرخ فروزان کرمانی را شنیدم و ناراحت شدم. مدت ها بود به دلیل بیماری و گرفتاری های دیگر، همکاران دادفرم را کمتر می دیدم. اما فرخ را در جشن 20 مهر محمد فرجی که در آن به من نیز ابراز لطف کردند دیده بودم. فرخ که در پهنه ی حمایت از کودکان بویژه آن ها که با وجود سن زیر 18 سال پیگرد کیفری می شوند کار می کند، دوستی است نام آشنا اما با پدر بزرگوارش کمتر آشنا بودم . تنها می دانستم که دادرس بوده و سپس دادفر شده. دیروز در مراسم یادبود ایشان که بر خلاف عرف در هتل بزرگ تهران برگزار شد فرخ به کوتاهی پیشینه ی پدر گرامی اش را برای شنوندگان گفت. به هر حال برای آن شادروان آمرزش و برای بازماندگان شکیبایی را از پروردگار خواستارم.

واپسین روزهای هفته ی پیش نبود و از میان ما رفتن دو تن ناراحتمان کرد. یکی ابراهیم آشتیانی، انسانی فرهیخته و استاد دانشگاه و دفاع راست تمام نشدنی پرسپولیس و البته تیم ملی که برایم دومی اهمیت کمتری دارد. آشتیانی که با صدایی دلنشین فوتبال را برایمان می شکافت در آن شهرآورد نامور که ده نفره شدیم و آن 3 گل مرد ایرلندی در شبکه 3 سیما کارشناس برنامه بود. وی به هنگامی بازیکن ما قرمزها بود که بنا بر پافشاری دکتر عبدو و البته دکتر اکرامی دانش آموخته بودن، شرط اصلی حضور در تیم بود به جز علی پروین دیگران از حسین کلانی مهندس عمران گرفته تا همایون بهزادی کارشناس ادبیات و دکتر زادمهر دندانپزشک و جعفر کاشانی آشنا با سیاست همه دانشگاهی بودند و آشتیانی نیز یکی از بهترین آنها. دومین نبود رفتن علی اشرف درویشیان نویسنده ی «سالهای ابری» است که به اندازه ی نخستین نبود برایم دردآور است . هرچه در ذهنم گشتم خاطره ی دقیقی از او به یادم نیامد. یکی هم که آمد همراه با گمان بود که آیا از آنِ اوست یا علی محمد افغانی نویسنده ی «شوهر آهو خانم» پس از آوردن پرهیز می کنم. برای هر دو آمرزش و برای خانواده هایشان و نیز خانواده ی بزرگ ورزش و هنر شکیبایی را از پروردگار خواستارم. هرچند نبود ابراهیم را بچه ها پنجشنبه در شهرآورد 85 تا حدی التیام بخشیده و راهش را پی گرفتند.