تهران شهر مناسب دوچرخه سواری نیست

استفاده از دوچرخه در حمل و نقل درون شهری امروزه یک اصل انکار ناپذیر است، اما به دلیل فراهم نشدن زیرساخت های لازم مانند اختصاص خطوط ویژه، رفع چاله های خیابان ها یا هرس مناسب درختان در حال حاضر نمی توان از آن حتی برای رفت وآمدهای کوتاه شهری استفاده کرد، چرا که بیشتر نقاط تهران از نظر توپوگرافی مناسب دوچرخه سواری نیست و این خود معضل بزرگی بر سر راه استفاده از دوچرخه در حمل و نقل شهری است. به‌طور کلی برای استفاده دوچرخه به شرایط نامناسب جغرافیایی باید انرژی زیادی را صرف کرد که این مهم در توان بسیاری از افراد جامعه نیست. همان گونه که می‌دانیم در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا امروزه استفاده دوچرخه یک رکن اصلی در حمل و نقل درون شهری است، اما در ایران بنا به دلایل مختلف هنوز استفاده همگانی از دوچرخه با بن بست های بسیار مواجه است که علت این امر را می‌توان در دلایلی مانند فرهنگسازی، آموزش، نبود تسهیلات مناسب و مواردی از این دست جست و جو کرد. به عنوان مثال امروزه خطوط ویژه دوچرخه سواری به جولانگاه موتورسواران تبدیل شده است.

کمبود قانون در به کارگیری دوچرخه نداریم

امروزه قوانین موجود در رابطه با دوچرخه سواری در سطح شهر تا حدودی وجود دارد، بنابراین ضعف قانونی و نبود قوانین لازم برای استفاده از دوچرخه در حمل و نقل درون شهری بهانه ای بیش نیست، اما در این خطوط ویژه دوچرخه سواری در سطح شهر به میزان کافی وجود ندارد که این خود می‌تواند معضل بزرگی بر سر راه دوچرخه سواران باشد. البته در این مجال باید متذکر شد که مشخص کردن خطوط ویژه دوچرخه سواری در بسیاری از خیابان های تهران امری دشوار و در برخی از موارد غیر ممکن است، چرا که امروزه شاهد افزایش بی رویه خودروها در سطح شهر هستیم و کم کردن فضا برای تردد شهری خود می‌تواند تبعات منفی را به دنبال داشته باشد. هر چند می‌توان با استفاده از دوچرخه تا حد زیادی مانع از ترافیک یا آلودگی هوا در کلانشهرها و به خصوص شهر تهران شد. این در حالی است که برای تحقق این مهم نیاز به فراهم ساختن بسترهای لازم و فرهنگسازی مناسب است. از سوی دیگر باید خاطرنشان کرد که استفاده از دوچرخه به صورت نمادین از سوی برخی مسئولان به هیچ وجه راه مناسبی برای استفاده هرچه بیشتر مردم از دوچرخه در حمل و نقل درون شهری نیست، چرا که امروزه برای تحقق این مهم نیازمند برنامه ریزی ها و تامین زیرساخت های لازم هستیم. به طور کلی تجربه ثابت کرده است که انجام حرکات نمادین تاثیر چندانی در پیشبرد اهداف نخواهد داشت، بلکه در مقابل می‌توان با اتخاذ سیاست ها و برنامه ریزی‌های مناسب مشکلات موجود را تا حد زیادی رفع کرد. با توجه به تجربیاتی که طی سال های اخیر به دست آورده ام با صراحت می‌توانم اعلام کنم که تهران شهر مناسبی برای دوچرخه سواری نیست، حتی برای تردد در محدود ه های محلی نیز افراد برای دوچرخه سواری مجبور به صرف انرژی زیاد هستند و با توجه به اینکه امروزه شاهد بی تحرکی یا کم تحرکی در افراد جامعه هستیم. بنابراین شاید انتظار دوچرخه سواری در سطح شهر امری سخت و دور از ذهن به نظر برسد. از این رو انتظار می‌رود مسئولان امر به هنگام بازنگری شهری به این مساله توجه داشته باشند و به هنگام ایجاد تغییرات فضای مناسبی را برای استفاده از دوچرخه در نظر بگیرند. استفاده از دوچرخه های دو نفره شاید راهکار مناسبی برای تشویق مردم از دوچرخه باشد، چرا که به هنگام استفاده از این دوچرخه ها انرژی کمتری صرف می‌شود. بنابراین پیش بینی می‌شود که با استفاده از دوچرخه های دو نفره افراد بیشتری از دوچرخه در حمل و نقل های کوتاه شهری استفاده کنند.

فرهنگسازی شود

هر چند تعداد این دوچرخه ها اندک است. از این رو دولت می‌تواند با خریداری این نوع دوچرخه ها تا حد زیادی آمار دوچرخه سواری در کلانشهرها و به خصوص تهران را افزایش دهد. می‌توان با ایجاد فرهنگ و همچنین تغییر در نگرش های برخی از مسئولان تا حد زیادی موانع دوچرخه سواری برای بخشی از جامعه را از میان برداشت. تشویق سالمندان به استفاده از دوچرخه در مسافت های کوتاه می‌تواند پیامدهای مثبت را به‌دنبال داشته باشد، چرا که امروزه به‌دلیل کم تحرکی سالمندان شاهد افزایش بیماری و در نهایت افسردگی در میان سالمندان کشور هستیم. از این‌رو می‌توان با تشویق سالمندان به استفاده از دوچرخه هم آنها را به ورزش اجباری تشویق کرد و هم اینکه میزان بیماری در این قشر از جامعه را تا حد زیادی کاهش داد و با توجه به اینکه ایران دارای افراد سالمند بسیاری است، می‌توان از این طریق در بسیاری هزینه های دولت نیز صرفه جویی کرد. استفاده از ظرفیت های بخش خصوصی می‌تواند راهکار مناسبی برای استفاده از دوچرخه در نظام حمل و نقل شهری باشد، چرا که تجربه ثابت کرده است بخش خصوصی در تحقق اهداف موفق تر عمل خواهند کرد. همچنین در این مجال باید متذکر شد که ایجاد اشتغال در سایه رواج دوچرخه سواری در شهرها را می‌توان در زمره دیگر مزایایی آن دانست. کاهش آلودگی هوا و کم شدن معضل ترافیک و پیدا کردن جای پارک تنها مواردی از مزایایی استفاده از دوچرخه در حمل و نقل درون شهری است. هر چند در این میان باید به حفاظت از محیط زیست نیز اشاره کرد، چرا که با استفاده از دوچرخه شاهد آسیب کمتر به محیط‌زیست خواهیم بود، اما در این میان باید یادآور شد که امروزه استفاده از دوچرخه در مسافت های محل سکونت تا محل کار طولانی بنابراین نمی توان انتظار داشت، مردم از دوچرخه در سفرهای درون شهری استفاده کنند، اما در مقابل می‌توان برای مسافت های کوتاه و تنها در بخشی از شهر و بیشتر به منظور کاهش بار ترافیک دوچرخه سواری را رواج داد که البته این مهم نیازمند همکاری هر چه بیشتر میان دستگاه های مربوطه است. به عنوان مثال می‌توان با تحقق دولت الکترونیک و شهر هوشمند تا حد زیادی میزان ترددهای شهری را کاهش داد و در برخی از موارد لازم نیز از دوچرخه برای حمل و نقل درون شهری استفاده کرد. بسیاری از افراد استفاده از دوچرخه را در حمل و نقل درون شهری امری پسندیده نمی دانند که همین امر سبب شده تا بسیاری از افراد برای سفرهای کوتاه شهری نیز از دوچرخه استفاده نکنند. از این‌رو می‌توان با ایجاد تغییر در نگرش و باورهای جامعه تا حد زیادی این فرهنگ های اشتباه را از جامعه دور کرد و در سایه آن شاهد افزایش استفاده از دوچرخه در سطح شهر بود.

* عضو پیشین شورای شهر تهران

منبع : روزنامه آرمان امروز