پی نوشتی بر تماشای یک سوگند
آموخته ها و اندوخته های یک دادفر
پی نوشتی بر تماشای یک سوگند در آیینه ی یک دادنامه
( دادنامه ای از دکتر عبدالله خدابخشی)
دادنامه شماره8909975113000960-11/8/89
پرونده شماره 880904 شعبه 35 دادگاه عمومی-حقوقی مشهد
اهم نکات حقوقی:
توجه به نوع رابطه حقوقی طرفین دعوا؛
دشواری اثبات در روابط زوجین و توسل به اصول عملی؛
فرصت اتیان سوگند؛
اتیان سوگند بعد از اعلام نکول و پیش از رد به مدعی؛
اثر سوگند؛
استناد به منابع فقهی.
«راجع به تجدیدنظرخواهی خانم غزاله ... با وکالت بعدی آقای علی ... نسبت به دادنامه شماره 934 مورخ 11/8/88 شعبه 308 شورای حل اختلاف مشهد که در بخشی از آن رأی بر بی‌حقی تجدیدنظرخواه صادر و ادعای مبلغ پانصد هزار تومان آن را مردود اعلام داشته‌اند و تجدیدنظرخواه با تقدیم دادخواست به طرفیت آقای علی (ج)... با وکالت آقای مرتضی ... نسبت به این بخش از دادنامه، درخواست رسیدگی مجدد دارد نظر به این‌که با ملاحظه اسناد و دلایل مورد ادعای طرفین و مذاکرات آنها در جریان دادرسی بدوی و مرحله تجدیدنظر، علم متعارف بر اثبات ادعای تجدیدنظرخواه به دست نیامده و نظر به این‌که نوع رابطه حقوقی طرفین که به سبب تحقق زوجیت، در ارتباط اجتماعی و حقوقی مستقیم می‌باشند نیز سبب دشواری اثبات برای دعاوی آنها شده است و در این رابطه حقوقی، معمولاً دلیل از پیش تهیه شده‌یی وجود ندارد و اعتماد بین طرفین و وضعیت مسالمت آمیز اولیه، دشواری خود را در مرحله اختلاف و تحلیل دعاوی آنها نشان می‌دهد و این ویژگی نیز احراز واقع و احقاق حق را برای دادگاه با مانع مواجه نموده است و تنها به حکم ضرورت فصل اختلاف و تعیین تکلیف نهایی آنها لازم است كه براساس قواعد و اصول عملیه و اصل برائت به تحلیل اختلاف پرداخته شود و بنابراین پس از ناتوانی مدعی (تجدیدنظرخواه که براساس معیارهای تعیین مدعی و مدعی علیه، در مقام ادعا قرار دارد) از حاضر کردن دلایل و بیّنه خود و عدم قناعت دادگاه نسبت به اظهارات شهود در مرحله شورای حل اختلاف و وجود تردید در مسأله و غالب نشدن دلایل اثبات مدعی نسبت به مدعي علیه، مدعی درخواست اتيان سوگند را دارد و حسب قواعد فقهی و حقوقی (انما اقتضی بینکم بالبینات و الایمان) در صورت درخواست مدعی، مدعی علیه يا باید به دلایل خود متمسک شود و خلاف ادعا را مدلل کند یا به اتيان سوگند اقدام نماید و هرچند آقای علی (ج)... در جلسه مورخ 14/6/89 به صراحت از عدم اتيان سوگند یاد کرده بود اما دادگاه قرار اتيان سوگند را صادر و برای جلسه دیگر تعیین موضوع نمود و حسب موازین فقهی، تا زمانی که نکول مدعی علیه و اتيان مدعی در مورد یمین مردوده، تحقق نیافته باشد، سوگند مدعی علیه ممکن است (تکمله العروۀ الوثقی، جلد 2، ص 68؛ مجمع الفائدۀ و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، جلد 12، ص 202؛ مسالک الافهام الی تنقیح شرايع الاسلام، جلد 13، صص 488 و 487؛ غایۀ المراد فی شرح نکت الارشاد، جلد 10، صص 51 و 52، ملاذالاخیار فی فهم تهذیب الاخبار، جلد 10، ص 45) و مدعی علیه علی (ج) در جلسه مورخ 9/8/89 مطابق قانون اتيان سوگند بر عدم پذیرش ادعای مدعی داشتند و نظر به این‌که برحسب رویکرد فقهی حاکم بر سوگند بتّي، در صورت اتيان سوگند، دعوا برای همیشه ساقط می‌شود (من لا یحضره الفقیه، جلد 3، صص 61 و 62؛ تهذیب الاحکام، جلد 6، ص 231؛ الکافی، جلد 7، ص 417) و قانون مدنی و قانون آیین دادرسی مدنی به ترتیب در ماده 1331 و مواد 274، 273 ، 272 نیز این حکم را پذیرفته است و نظر به این‌که با وصف مذکور، دلیلی برای نقض دادنامه شورای حل اختلاف وجود ندارد و سوگند مدعی علیه (تجدیدنظرخوانده) بی‌حقی تجدید نظرخواه را تکمیل و برای همیشه مستقر نمود لذا دادگاه با اجازه حاصل از ماده 31 قانون شوراهای حل اختلاف و مبانی مذکور در رأی حاضر، دادنامه مورد تجدیدنظر را شایسته تأیید دانسته و رأی بر تأیید آن صادر و اعلام می‌دارد. رأی دادگاه قطعی است». دكتر عبدالله خدابخشي.
