بند ۴ ماده ۴۲۶ آیین دادرسی مدنی
آموخته ها و اندوخته های یک دادفر
بند ۴ ماده ۴۲۶ قانون آیین دادرسی مدنی
علی صابری
با سپاس از حمیدرضا رضایی دادرس دادگستری ایران
درود فراوان و ارزوی سلامتی برای جناب دکتر صابری گرامی و همکاران ارجمندشان.
در خصوص سوال مندرج در ویس مورخ دهم تیر ماه ۱۴۰۲ در رابطه با اعاده دادرسی مطروح...
با نظر به اینکه اولا ) در بند ۴ ماده ۴۲۶ قانون ایین دادرسی مدنی از وجود" احکام" متضاد سخن به میان آمده ولی مستفاد از ماده ۳۵۳ همین قانون، نه دادگاه بدوی تصمیم ماهیتی اخذ نموده و نه دادگاه تجدیدنظر در مقام نقض، امکان اخذ تصمیم ماهیتی از جنس حکم را آنگونه که در ماده ۲۹۹ آیین دادرسی آمده، دارد ، اشاره صریح قانونگذار به کلمه " ماهوی " در عبارت..." پس از نقض ، پرونده را برای رسیدگی ماهوی به دادگاه صادر کننده قرار عودت می دهد" در سطر اخر ماده ۳۵۳ از قانون فوق ، مفید این نظر هست ؛ چرا که دلالت دادگاه بدوی توسط قانونگذار به رسیدگی ماهیتی،خود نشان از عدم اِتصاف حکم بر تصمیمات سابق داشته و از این روی اقدام به نقض قرار مذکور توسط دادگاه تجدیدنظر نیز توصیف حکم نخواهد داشت.
تنصیص ماده ۳۵۸ دادرسی مدنی هم به جهت تکلیف دادگاه تجدیدنظر در نقض یا تایید حکم تجدیدنظر خواسته، این واقعیت که محدوده اتخاذ تصمیم ماهیتی( حکم ) توسط دادگاه تجدیدنظر از سوی قانونگذار تعیین شده را متبلور میسازد،لاجرم تصمیمهای دادگاه تجدیدنظر در غیر محدوده ی ماده ۳۵۸ دادرسی مدنی را نمیتوان تصمیم از جنسِ حکم دانست و لذا بی تردید نقضِ رای بدوی ، فاقد چنین وصفی بوده و اقتضای اعمال بند ۴ از ماده قانونی یاد شده را ندارد.
ثانیا) تحقق بند ۴ از ماده ۴۲۶ قانون مرقوم،منوط به وحدت اصحاب دعویست و نیک روشن است بین دعوی منتهی به رای منقوض و دعوی اعتراض ثالث ،تفاوت اصحاب وجود دارد ؛چرا که در غیر اینصورت اساسا طرح دعوی اعتراض ثالث معنا پیدا نمیکرد، به بیان دیگر همینکه چنین دعوایی مطرح شده یعنی،خواهانها جزء اصحاب دعوی بدوی نبوده اند وگرنه طرح دعوی اخیر(یعنی اعتراض ثالث ) دیگر محلی از توجه و استماع نداشت.بنابراین حتی بر فرض محال که رای دادگاه تجدیدنظر در نقض تصمیم دادگاه بدوی از جنس حکم باشد، اختلاف اصحاب دعوی مانع از پذیرش اعاده دادرسی بر این مبنا خواهد شد
ثالثا) از جمله دیگر ارکان تحقق بند ۴ از ماده قانونی مرقوم، عدم تفاوت دعاوی مطروح هست، بر این نظر استوارم که واژه "همان دعوی" در بند ۴ ماده ۴۲۶ دادرسی مدنی، موید وحدت درجات دعوی_ علاوه بر درجه دادگاه_ نیز میباشد؛ حال آنکه دعوی منتهی به رای منقوض یک دعوی ابتدایی بوده اما اعتراض ثالث جزء طرق فوق العاده شکایت از آراء هست ؛بنابراین در مساله ی مورد بحث، تصمیم دادگاه تجدیدنظر در نقض رای بدوی از هر جنس که باشد متفاوت است از دعوی اعتراض ثالث تقدیمی.
بنابراین و متکی به موارد پیش گفت ، مبتنی بر تبصره ماده ۴۳۵ دادرسی مدنی قرار رد درخواست اعاده دادرسی صادر خواهد شد.
لبخند بر لبانتان مستدام.. یا علی
۱۴۰۲/۴/۱۰
