مرجع تصویب : قوه قضائیه    دوشنبه 23 تیر 1404

شماره ویژه نامه : 2011      سال هشتاد و یك شماره 23386

آیین نامه اجرائی نحوه استفاده از فناوری های نوین در فرآیندهای قضایی

شماره 9000/19205/100                                                            1404/4/18

جناب آقای دكتر اكبرپور

رئیس محترم هیأت مدیره و مدیرعامل روزنامه رسمی كشور

روگرفت ابلاغیه شماره 9000/19075/100 مورخ 1404/4/18 صادره از جانب ریاست محترم قوه قضائیه در خصوص « آیین نامه اجرائی نحوه استفاده از فناوری های نوین در فرآیندهای قضایی» به منظور درج در روزنامه رسمی به پیوست ایفاد می گردد.

مدیركل دبیرخانه قوه قضائیه ـ مسعود ستایشی

شماره 9000/19075/100                                                            1404/4/18

«آیین نامه اجرائی نحوه استفاده از فناوری های نوین در فرآیندهای قضایی»

در اجرای بند الف ماده 113 قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران و سند تحول و تعالی قوه قضائیه به منظور توسعه هوشمندسازی و استفاده از فناوری های نوین در اتخاذ تصمیمات قضایی، «آیین نامه اجرائی نحوه استفاده از فناوری های نوین در فرآیندهای قضائی» به شرح مواد آتی است.

ماده1ـ تعاریف و اختصارات در این آیین نامه به شرح زیر است:

الف ـ مرکز: مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه؛

ب ـ شورای راهبری دادرسی الکترونیکی: شورای موضوع ماده 649 قانون آیین دادرسی کیفری؛

پ ـ سامانه: سامانه هایی که توسط مرکز راه اندازی شده است از قبیل سامانه خدمات الکترونیکی قضائی(سخا) و سامانه مدیریت پرونده قضایی(سمپ)؛

ت ـ فرآیندهای قضائی: مجموعه ای از اقدامات و تصمیمات مرتبط با دادرسی، اجرای احکام یا سایر امور قضائی ایجادکننده یک خدمت به مراجعان یا اجرای تکالیف قانونی قوه قضائیه؛

ث ـ فناوری های نوین: مجموعه ای از دانش فنی و نوآوری ها که قابلیت ایجاد تغییرات اساسی در فرآیندها، سامانه ها و ساختارهای موجود را دارند، مانند فناوری های نانو، زیستی، اطلاعات، شناختی، هوش مصنوعی؛

ج ـ هوش مصنوعی: به توانایی ماشین برای انجام عملکردهای خودکار و نظام مند ازجمله یادگیری، درک، استنتاج، حل مسئله، پیش بینی، تصمیم گیری و اقدام از طریق به کارگیری دانش و اطلاعات و پردازش داده گفته می شود.

چ ـ پیشنهاد سامانه: نتایج تحلیل هوش مصنوعی و سامانه در اموری که به سبب مسئولیت کاربر مستلزم تائید نهایی او باشد از قبیل قرارهای اعدادی، تأمین کیفری و تصمیم نهائی؛

ح ـ پایگاه اطلاعاتی معتبر: كلیه پایگاه های داده موضوع ماده 10 قانون مدیریت داده و اطلاعات ملی مصوب 1401/6/30 و پایگاه های داده و اطلاعاتی دستگاه های اجرایی مذکور

در ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 1386/7/8 و همچنین سایر پایگاه های مورد تأیید مرکز؛

خ ـ کاربر: کلیه کارکنان قضائی و اداری و همچنین مدیران، کارکنان دفاتر خدمات الکترونیک قضائی و سایر اشخاصی که وظیفه ثبت اطلاعات در سامانه را به عهده دارند.

ماده2ـ به منظور بررسی و ارائه پیشنهاد های مربوط به استفاده از فناوری های نوین در فرآیندهای قضایی، کمیسیون های شورای راهبری دادرسی الکترونیکی حسب مورد با ارجاع دبیر شورا عهده دار وظایف زیر می باشند:

الف ـ تشخیص امور و فرآیندهای قضایی قابل انجام با استفاده از فناوری های نوین؛

ب ـ تأیید شیوه تحلیل داده ها و تعریف شاخص های فنی و حقوقی ـ قضایی مناسب جهت ارزیابی پیشنهاد سامانه؛

پ ـ نظارت مستمر بر نحوه تحلیل و نتایج حاصل از هوش مصنوعی و ارزیابی آن در راستای ارتقاء کیفیت پیشنهاد سامانه؛

ت ـ تحلیل تصمیمات و نظرات کاربران به منظور افزایش دقت و توانایی پیشنهاد سامانه و یادگیری هوش مصنوعی؛

ث ـ شناسایی و تعیین اموری که به موجب قانون دارای نتایج مشخص و غیرقابل تغییر است مانند محاسبه مواعد و هزینه های قانونی، دیات، خسارات دادرسی و تأخیر تأدیه.

 ماده3ـ مرکز موظف است به منظور اجرای این آیین نامه نسبت به فراهم نمودن امکانات و انجام امور زیر اقدام نماید:

الف ـ ارائه سیستم های تصمیم یار به منظور فراهم نمودن تحلیل های متناسب و مورد نیاز کاربران؛

ب ـ ارتقاء مستمر دقت و کارایی پیشنهاد سامانه از طریق آموزش مکرر با استفاده از بازخوردهای دریافتی از کاربران؛

پ ـ تأمین زیرساخت های لازم در راستای اجرای تکالیف موضوع این آیین نامه؛

ت ـ ارتقا و نوآوری در فرآیندهای قضائی بر پایه فناوری های نوین به منظور کاهش اطاله دادرسی، افزایش اتقان آراء و کیفیت و اثربخشی دادرسی ها؛

ث ـ ایجاد شاخص های آماری جهت ارزیابی عملکرد مراجع قضائی در اجرای این آیین نامه؛

ج ـ شناسایی و ایجاد دسترسی کاربران به پایگاه های اطلاعاتی معتبر.

ماده4ـ مرکز امکانات و زیر ساخت های مورد نیاز برای انجام امور زیر را به صورت خودکار با استفاده از سامانه و فناوری های نوین فراهم می نماید:

الف ـ انجام اموری از قبیل کارشناسی، داوری و سایر شیوه های حل اختلاف با استفاده از هوش مصنوعی؛

ب ـ ارائه خدمات مشاوره حقوقی، تنظیم هوشمند دادخواست یا شکوائیه و پیش بینی نتیجه احتمالی طرح دعوا یا شکایت مبتنی بر اطلاعات و اسناد ارائه شده؛

پ ـ انجام اموری از قبیل ارجاع پرونده، انتخاب کارشناس و داور، تعیین وقت و صدور دستورات اداری؛

ت ـ محاسبه هوشمند دیات، مواعد قانونی، هزینه خدمات قضائی، حق الاجراء، حق الزحمه کارشناس و داور، حق الوکاله وکیل و سایر امور دارای تعرفه یا ضابطه مشخص.

ماده5 ـ در طراحی سامانه جهت انجام امور به صورت خودکار یا با استفاده از هوش مصنوعی، رعایت موارد زیر الزامی است:

الف ـ شخصی سازی فرآیندها و تحلیل داده ها با بهره گیری از الگوریتم های هوشمند و مدل های داده محور؛

ب ـ حفظ اختیار قاضی در تأیید یا رد پیشنهاد سامانه؛

پ ـ فراهم نمودن قابلیت تغییر پیشنهاد سامانه توسط کاربر؛

ت ـ حفظ امنیت اطلاعات و حریم خصوصی اشخاص.

ماده6 ـ استفاده از فناوری های نوین در فرایندهای قضائی باید به نحوی باشد که تا حد امکان تشخیص قواعد و تحلیل های منتهی به نتیجه، برای کاربران ممکن باشد.

ماده7ـ چنانچه امکان دریافت داده های ارائه شده از پایگاه های اطلاعاتی معتبر وجود داشته باشد، اخذ داده و ثبت آن از طریق استخراج اطلاعات از این پایگاه ها انجام می شود. در صورت اختلال یا عدم دسترسی به پایگاه اطلاعاتی، مسئولیت صحت اطلاعات با ارائه کننده و مطابقت اطلاعات با اصل آن به عهده کاربر است.

ماده8 ـ پیشنهاد سامانه در صورت تائید کاربر اعمال می شود، در غیر این صورت کاربر به نحو مستدل و مستند مطابق تشخیص قانونی خود اقدام می نماید.

ماده9ـ به منظور کاهش اشتباهات و ارتقاء هوشمندسازی فرآیند های قضایی در صورت رد یا اصلاح پیشنهاد سامانه توسط کاربر، این تغییر همراه با دلایل و مستندات آن، به منظور اطلاع مراجع عالی و در صوت لزوم اصلاح قواعد تحلیل اطلاعات و نتایج حاصله، نگهداری می شود.

ماده10ـ مرکز می تواند برای اجرای این آیین نامه با رعایت الزامات فنی و امنیتی از ظرفیت شرکت های دانش بنیان و دفاتر خدمات الکترونیک قضائی استفاده نماید.

ماده11ـ معاونت مالی، پشتیبانی و امور عمرانی قوه قضائیه، اعتبار لازم را برای اجرای این آیین نامه پیش بینی می نماید.

ماده12ـ معاونت منابع انسانی و امور فرهنگی قوه قضائیه موظف است با همکاری مرکز نسبت به تدوین منابع و محتواهای آموزشی و ارائه آموزش های لازم به کاربران در راستای اجرای این آیین نامه اقدام نماید.

ماده13ـ معاونت راهبردی قوه قضائیه نسبت به ایجاد پست های سازمانی موردنیاز در مرکز و مراجع قضائی اقدام و معاونت منابع انسانی نیز شرح وظایف کارکنان را متناسب با این آیین نامه اصلاح می نماید.

ماده14ـ مرکز مکلف است سالانه گزارش مستمر از میزان پیشرفت و همکاری مراجع ذیربط در اجرای این آئین نامه را به رئیس قوه قضائیه ارائه نماید.

ماده15ـ نظارت بر حسن اجرای این آیین نامه بر عهده معاون اول قوه قضائیه است.

این آیین نامه در15ماده در تاریخ 1404/4/17 به تصویب رئیس قوه قضائیه رسید و از تاریخ ابلاغ لازم الاجرا است.

رئیس قوه قضائیه ـ غلامحسین محسنی اژیه