تغییر کاربری اراضی و باغات (41)
آموخته ها و اندوخته های یک دادفر
تغییر کاربری اراضی و باغات(41)
علی صابری
رای شماره 633 هیات عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع ابطال بند ب دستورالعمل ماده 10 آییننامه اجرایی قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها هیأت وزیران
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی : سازمان بازرسی کل کشور
موضوع شکایت و خواسته : ابطال بند (ب) دستورالعمل ماده 10 آییننامه اجرایی قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها
گردش کار : سرپرست معاونت حقوقی و نظارت همگانی سازمان بازرسی کل کشور به موجب شکایت نامه شماره 300/168896 ـ 1398/7/14 اعلام کرده است که:
"حضرت حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای بهرامی
رئیس محترم دیوان عدالت اداری
سلام علیکم: احتراماً به استحضار میرساند: بند (ب) دستورالعمل ماده 10 آییننامه اجرایی قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها با تبصره 4 ماده 1 قانون مزبور انطباق داده شد که به دلایل زیر مغایر با قانون موصوف تشخیص گردید:
1ـ بر اساس تبصره 4 ماده 1 قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها، مواردی که بهینه کردن تولیدات بخش کشاورزی تلقی شده و به عنوان تغییر کاربری محسوب نمیگردد، احصاء و گستره اجرای این تبصره «در روستاها» تعیین گردیده است. همچنین در تبصره 5 ماده قانونی فوقالذکر اراضی داخل محدوده قانونی روستاهای دارای طرح هادی مصوب را کلاً از شمول قانون مذکور خارج دانسته و مشمول ضوابط طرح هادی اعلام نموده و در بند (ب) ماده 1 آییننامه اجرایی قانون مارالذکر نیز تعیین محدوده روستاها را بر اساس «قانون تعاریف محدوده و حریم شهر، روستا و شهرک و نحوه تعیین آنها مصوب 1384» مقرر نموده است. از طرفی در ماده 3 قانون اخیر نیز تصریح شده است «محدوده روستا عبارتست از محدودهای شامل بافت موجود روستا و گسترش آتی آن در دوره طرح هادی روستایی...» و در تبصره 3 همان ماده بیان شده است: «محدوده روستاهای فاقد طرح هادی با هماهنگی ...».
2ـ از مطالب فوق چنین مستفاد میشود:
اولاً: قانونگذار در تبصره 4 ماده 1 قانون حفظ کاربری، صرفاً اراضی داخل محدوده روستاها را مد نظر قرار داده است.
ثانیاً: در تبصره 5 ماده 1 قانون حفظ کاربری و در تکمیل تبصره 4 روستاها را نیز به دو دسته دارای طرح هادی مصوب و فاقد طرح هادی مصوب تقسیم نموده که میتوان نتیجه گرفت تبصره 4 صرفاً بر محدوده روستاهای فاقد طرح هادی مصوب حاکم است که این مهم (منظور شمول تبصره 4 ماده 1 قانون حفظ کاربری صرفاً بر اراضی داخل محدوده روستاهاست)، لیکن در بند (ب) دستورالعمل ماده 10 آییننامه اجرایی قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها قلمرو اجرای فعالیتهای مذکور در تبصره 4 الحاقی به ماده 1 قانون حفظ کاربری را به اراضی زراعی و باغهای خارج از محدوده شهر، شهرک و محدوده روستاهای دارای طرح هادی توسعه داده است. از این رو ابطال بند (ب) دستورالعمل ماده 10 آییننامه اجرایی قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها (به صورت فوقالعاده وخارج از نوبت) در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مورد درخواست میباشد. مزید امتنان است دستور فرمایید از نتیجه اقدام و تصمیم متخذه این سازمان را مطلع نمایند."
متن مقرر مورد اعتراض به قرار زیر است:
" «ب: قلمرو اجرای فعالیتهای مذکور در تبصره 4 الحاقی به ماده 1 قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها: اراضی زراعی و باغها که خارج از محدوده شهرها، شهرکها و محدوده روستاهای دارای طرح هادی مصوب واقع است، میباشد.» "
علی رغم ارسال نسخه دوم شکایت برای طرف شکایت، تا زمان رسیدگی به پرونده در هیأت عمومی پاسخی واصل نشد.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1399/5/14 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
با توجه به اینکه مطابق تبصرههای 5 و4 ماده 1 قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها ، بهینه کردن تولیدات بخش کشاورزی در روستاهای فاقد طرح هادی تغییر کاربری محسوب نمیشود و قلمرو تبصره مرقوم صرفاً محدود به روستاهای فاقد طرح هادی است ولی در بند (ب) ماده 10 آییننامه مورد شکایت قلمرو تبصره فوق به اراضی خارج از محدوده شهر، شهرک و روستاهای دارای طرح هادی توسعه داده شده است، بنابراین بند (ب) ماده 10 آییننامه مورد اعتراض مغایر قانون وضع شده و مستند به بند1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال میشود.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بهرامی