مرجع تصویب : قوه قضائیه     پنجشنبه 1 آبان 1404

شماره ویژه نامه : 2068        سال هشتاد و یك شماره 23469

دستورالعمل اجرایی و سند راهنمای ماده 8 قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول و بند «ب» ماده 114 قانون برنامه هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران

شماره 100/40205/9000                                                            1404/7/28

جناب آقای دكتر اكبرپور

رئیس محترم هیأت مدیره و مدیرعامل روزنامه رسمی كشور

حسب دستور ریاست معظم قوه قضائیه، به پیوست روگرفت «دستورالعمل اجرایی و سند راهنمای ماده 8 قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول و بند (ب) ماده 114 قانون برنامه هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران» به منظور درج در روزنامه رسمی به پیوست ایفاد می گردد.

مدیركل دبیرخانه قوه قضائیه ـ مسعود ستایشی

شماره 1000/13346/9000                                                           1404/5/27

«دستورالعمل اجرایی و سند راهنمای ماده 8 قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول و بند «ب» ماده 114 قانون برنامه هفتم پیشرفت

جمهوری اسلامی ایران»

در اجرای ماده 8 قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول مصوب 1401/09/06 مجلس شورای اسلامی که در تاریخ 1403/02/26 در مجمع تشخیص مصلحت نظام موافق مصلحت تشخیص داده شد و بند «ب» ماده 114 قانون برنامه هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب 1403/03/01 دستورالعمل اجرایی و سند راهنما به شرح زیر تصویب و ابلاغ می شود:

ماده 1ـ تعاریف و اصطلاحات مقرر در این دستورالعمل به شرح زیر است:

الف ـ قانون: قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول؛

ب ـ سازمان: سازمان ثبت اسناد و املاک کشور؛

پ ـ حقوق عینی: حقوقی که شخص یا اشخاص ممکن است نسبت به مال غیرمنقول معین اعم از حقوق عینی اصلی یا تبعی از قبیل مالکیت عین، منافع، حق انتفاع، حق ارتفاق، حق رهن، تغییر کاربری یا تخریب بنا داشته باشند؛

ت ـ جدول حقوق عینی: جدولی که متضمن نوع حق عینی سلب یا ایجاد شده، حسب مورد مشخصات دارنده یا دارندگان حق و میزان حقوق ایشان و نتیجه رأی یا تصمیم در آن است؛

ث ـ مختصات جغرافیائی: نقشه موقعیت جغرافیائی محدوده مال غیرمنقول موضوع تصمیم یا رأی مراجع قانونی که حقوق عینی به آن تعلق می گیرد؛

ج ـ مراجع قضایی: كلیه دادگاه ها، دادسراها، شعب تجدید نظر، دیوان عالی كشور، دیوان عدالت اداری، سازمان قضایی نیروهای مسلح و سایر مراجعی كه به امور قضایی اشتغال دارند؛

چ ـ مراجع غیر قضایی: کمیسیون ها، شوراها و سایر مراجع و اشخاص ذی صلاحی که به موجب قوانین مربوطه برای رسیدگی به امور ابنیه و املاک و اراضی تعیین شده اند؛ از قبیل کمیسیون های بند 20 ماده 55، تبصره 2 ماده 99 و ماده 100 قانون شهرداری، کمیسیون تبصره 1 ماده 1 قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ ها، شورای اصلاحات ارضی، کمیسیون ماده 2 آیین نامه اجرایی قانون ابطال اسناد و فروش رقبات آب و اراضی موقوفه، هیأت ماده 33 قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع، شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، کمیسیون موضوع ماده 5 قانون تاسیس شورای مذکور، بنیاد مسکن در تعیین محدوده طرح هادی و بافت مسکونی روستاها، وزارت جهاد کشاورزی در تشخیص اراضی ملی و مستثنیات موضوع ماده 2 قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی کشور، هیأت موضوع ماده واحده قانون تعیین تکلیف اراضی اختلافی موضوع ماده 56 قانون جنگل ها و مراتع، کمیسیون ماده 12 قانون زمین شهری؛

ح ـ مراجع قانونی: مراجع قضایی و غیرقضایی؛

خ ـ تصمیمات و آرای موضوع ماده 8 قانون: هرگونه رأی یا تصمیمی که از سوی مراجع قانونی صادر و متضمن ایجاد و یا سلب هرگونه حق عینی و یا تغییر کاربری یا تخریب بنا باشد؛

د ـ مرکز: مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه؛

ذ ـ سمپ: سامانه مدیریت پرونده.

ماده2ـ مراجع قانونی مکلفند در هنگام صدور تصمیمات و آرای موضوع ماده 8 قانون مختصات جغرافیایی را ضمیمه و پلاک یا پلاک های ثبتی (اعم از اصلی و فرعی) را در متن رأی یا تصمیم ذکر نمایند. اعتبار نقشه و مختصات ضمیمه شده باید در متن تصمیم یا رأی اشاره شود.

تبصره ـ مرکز مکلف است سمپ را به نحوی اصلاح نماید که:

1ـ مراجع قضایی در زمان صدور رأی یا تصمیم، الزاماً اعلام نمایند که رأی یا تصمیم ایشان متضمن ایجاد و یا سلب هرگونه حق عینی و یا تغییر کاربری یا تخریب بنا است یا خیر.

2ـ صدور تصمیمات و آرای موضوع ماده 8 قانون بدون ضمیمه شدن مختصات جغرافیایی (بارگذاری نقشه) و ذکر پلاک یا پلاک های ثبتی (اعم از اصلی و فرعی) در متن رأی یا تصمیم امکان پذیر نباشد.

3ـ جدول حقوق عینی جهت بارگذاری مفاد تصمیمات و آرای موضوع ماده 8 قانون توسط مراجع قضایی نمایش داده شود.

ماده3ـ چنانچه نسبت به قسمتی از یک پلاک ثبتی تصمیمات و آرای موضوع ماده 8 قانون صادر شود و نسبت به آن قسمت، سند مفروزی یا تفکیکی صادر شود، سازمان مکلف است نتیجه آرا و یا تصمیمات مزبور را به ذیل پلاک جدید در دفتر الکترونیک املاک منتقل نماید.

ماده4ـ معاونت حقوقی و امور مجلس قوه قضاییه مکلف است ظرف دو ماه از تاریخ ابلاغ این دستورالعمل جدول حقوق عینی را با همکاری سازمان و مرکز تهیه نموده و در صورت نیاز به روزرسانی نماید.

ماده5 ـ کلیه مراجع قانونی که تصمیمات و آرای موضوع ماده 8 قانون را صادر می نمایند مکلفند تصمیمات و آرای خود را در زمان صدور رأی قطعی یا بلافاصله پس از قطعیت آرا صادره غیرقطعی، با رعایت مواد قبل، از طریق سامانه (وب سرویس) به سازمان اعلام نمایند.

تبصره ـ مراجع غیرقضایی در مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی با رعایت قوانین حاکم بر این مناطق نیز حسب مورد تابع ضوابط مقرر در این دستورالعمل می باشند.

ماده6 ـ دبیرخانه مراجع غیرقضایی مکلفند پرونده مربوط به ابنیه، املاک و اراضی را مستند به نقشه دارای مختصات جغرافیایی (یو.تی.ام) و استعلام پلاک یا پلاک های ثبتی (اعم از اصلی یا فرعی) در آن مراجع مطرح نمایند. استعلامات موضوع این ماده با رعایت قانون مدیریت داده ها و اطلاعات ملی انجام خواهد شد.

ماده7ـ در مواردی که آرا و تصمیمات مراجع غیرقضایی مکان محور بوده، حق عینی ایجاد یا سلب می کند و منوط به تعیین پلاک ثبتی یا مالکین آن نیست از قبیل آرا و تصمیمات شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در محدوده طرح های جامع و تفصیلی شهر، بنیاد مسکن در تعیین محدوده طرح هادی و بافت مسکونی روستاها، شورای حریم آثار ملی موضوع ماده 3 دستورالعمل اجرایی تعیین حرایم آثار ملی در تعیین حریم آثار ملی و شورای عالی معادن در تعیین محدوده معادن، استعلام موضوع ماده 6 این دستورالعمل، قبل از صدور رأی و اعلام ذی نفعان، الزامی نیست.

ماده8 ـ در مواردی که تصمیمات و آرای موضوع ماده 8 قانون و مختصات جغرافیایی ارسالی قطعات متعددی را در بر می گیرد، سازمان مکلف است مراتب را حسب مورد به نحوی در دفتر الکترونیک املاک یا پرونده الکترونیکی درج نماید که در استعلامات بعدی به صورت برخط و آنی منعکس شود.

ماده9ـ مراجع غیر قضایی مکلفند تصمیمات و آرای موضوع ماده 8 قانون را با رعایت قانون مدیریت داده ها و اطلاعات ملی مصوب 1401/06/30 و از طریق مرکز ملی تبادل اطلاعات به سازمان ارسال کنند.

ماده10ـ سازمان مکلف است تصمیمات و آراء موضوع ماده 8 قانون صادره از مراجع غیرقضایی زیرمجموعه خود مانند هیأت نظارت، شورای عالی ثبت، هیأت قانون تعیین تکلیف وضعیت ثبتی اراضی و ساختمان های فاقد سند رسمی و هیأت قانون الحاق موادی به قانون ساماندهی تولید و عرضه مسکن مصوب 1387 و سایر هیأت های موضوع قوانین ثبتی را پس از قطعیت، ضمن بارگذاری نقشه (یو تی ام) و اطلاعات پلاک یا پلاک های ثبتی مربوطه حسب مورد در دفتر الکترونیک املاک یا پرونده ثبتی منعکس نماید.

ماده11ـ عدم اعلام تصمیمات و آرای موضوع ماده 8 قانون به صورت برخط و آنی، اعلام ناقص یا خلاف واقع آن از سوی مراجع قانونی، عدم درج یا درج ناقص در دفتر الکترونیک املاک یا عدم ایجاد بستر الکترونیک اخذ اطلاعات توسط سازمان موجب محکومیت به مجازات مقرر در ماده مذکور می شود. چنانچه در نتیجه تخلف از این ماده خسارتی به دارنده سند رسمی وارد شود متخلف با رعایت قواعد ضمان قهری مسئول جبران خسارات وارده به زیان دیده است.

ماده12ـ مراجع قانونی مکلفند مفاد تصمیمات و آرای موضوع ماده 8 قانون را به صورت ساختار یافته و با تکمیل جدول حقوق عینی به صورت آنی به سازمان ارسال نمایند.

ماده13ـ قابلیت فرجام خواهی، اعاده دادرسی یا شکایت از تصمیمات و آرا قطعی مراجع قانونی در دیوان عالی کشور یا دیوان عدالت اداری مانع اعلام آن ها به سازمان نیست. در صورتی که پس از رسیدگی مجدد در مفاد تصمیمات از حیث حقوق عینی مندرج در آن ها تغییری ایجاد شود حسب مورد مرجعی که آخرین رأی قطعی را صادر خواهد کرد، مکلف به اعلام آن به سازمان است.

ماده14ـ سازمان مکلف است تصمیمات و آرای موضوع ماده 8 قانون را که توسط مراجع قانونی صادر و به سازمان ارسال می شود، مطابق جدول حقوق عینی به صورت آنی حسب مورد در دفتر الکترونیک املاک یا پرونده ثبتی درج و در پاسخ به استعلام ها اعلام کند. سازمان مکلف است دفتر الکترونیک املاک را به نحوی اصلاح کند که امکان ثبت تمام حقوق راجع به املاک از جمله حق سرقفلی و حق کسب و پیشه و تجارت در آن فراهم شود.

ماده15ـ مراجع قانونی مکلفند چنانچه تعیین مختصات جغرافیایی نیاز به کارشناسی داشته باشد آن را از طریق اشخاص دارای صلاحیت شامل کارشناسان رسمی کانون کارشناسان رسمی دادگستری یا مرکز وکلا و کارشناسان رسمی قوه قضاییه دارای صلاحیت در رشته نقشه برداری، کارگزاری های فنی،مهندسی و حقوقی موضوع بند پ ماده 114 قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت، دارندگان پروانه نقشه برداری از سازمان نظام مهندسی کشور و نقشه برداران دارای مجوز مطابق تبصره (3) ماده (9) آیین نامه اجرایی قانون جامع حدنگار از سازمان، تهیه کنند.

ماده16ـ سازمان مکلف است با رعایت ملاحظات امنیتی و حفظ محرمانگی و حریم خصوصی اشخاص (بدون بیان اطلاعات مالکین)، امکان دسترسی کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی به نقشه دارای مختصات جغرافیایی تمام محدوده های قطعات حد نگاری شده متعلق به اشخاص خصوصی را برای استخراج مختصات جغرافیایی فراهم کند.

ماده17ـ جهت اجرای ماده 8 قانون، کلیه دستگاه های اجرایی موضوع ماده 29 قانون برنامه 5 ساله ششم توسعه کشور مصوب 1396 و ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 1386 مکلفند مراجع غیرقضایی زیرمجموعه دستگاه خود را به سازمان متصل  و امکان ارسال آنی تصمیمات و آرای موضوع ماده 8 قانون این مراجع به سازمان را مطابق مفاد این دستورالعمل فراهم نمایند.

تبصره ـ مفاد این دستورالعمل در خصوص دستگاه های اجرایی خارج از قوه قضاییه به مثابه سند راهنما و در حدود مقررات قانونی لازم الرعایه بوده و مستنکف مطابق مقررات مشمول ضمانت اجرای مقرر در ماده 8 قانون و تبصره آن است.

این دستورالعمل مشتمل بر هفده ماده و سه تبصره تهیه و به موجب تفویض اختیار از سوی رئیس محترم قوه قضائیه طی ابلاغیه شماره 1000/39338/9000 مورخ 1403/07/15 در تاریخ 1404/05/26 به تصویب رسید و از تاریخ ابلاغ لازم الاجراست.

رئیس قوه قضائیه ـ غلامحسین محسنی اژیه