تقسیم سرقفلی وحق کسب و پیشه
تجربه های یک وکیل
تقسیم سرقفلی وحق کسب و پیشه با نگاهی به یک دادنامه
علی صابری - وکیل دادگستری
با سپاس از خانم فاطمه جهانی پارسا وکیل دادگستری که دادنامه را دراختیارم قرار داد.
1- آهنگ آن ندارم که بحث های نظری در رابطه با همسانی ها ودگرسانی های سرقفلی وحق وکسب وپیشه را بازگو کنم .همچنین قرار نیست دراین نوشته کوتاه رویه های مختلف دادگاه ها به نقد کشیده شودکه این کار به دلیل در دسترس نبودن تمام دادنامه ها نه ممکن است ونه درتوان من . پیش از هرچیز سفارش میکنم همکاران هنگام خوانش این نوشته مقاله تقسیم حق سرقفلی بین ورثه نوشته آقای حسین قربانیان چاپ شده در مجله تعالی حقوق شماره 8 را بخوانند .
2- خواه سرقفلی وحق کسب وپیشه را یکی بدانیم خواه نه هنگامی پیش می آید که دویاچند نفر در حقوقی از این دست شریک باشند خواه بصورت قهری خواه ارادی .پرسش اینجاست که اگر ایشان سازگاری نداشته باشند راه حل برای برون رفت از این بن بست چیست؟ می دانیم که شرکت امری است ضرری وافزون برفقه وقانون حتی عرف نیز در ضرب المثل های خود بدین امر اشاره دارد (شریک اگر خوب بود خدا می گرفت ). آهنگ آن نداریم که به لحاظ فرهنگی این آموزه را نقد کنیم به هر حال حتی اگرچیز خوبی باشدبویژه در شراکت مدنی ونه تجاری قانون ودادگاه باید آسان گیر باشند تا حقوق وشرکاء براحتی از یکدیگر جدا شوند .
3- در این دادنامه که متاسفانه از سرنوشت آن در دادگاه تجدیدنظر آگاه نیستم - واین بنظرم ضعف نظام ارتباطی دادرسی در ایران است وما وکلا نیز بی گمان در این ضعف نقش وسهمی داریم – یکی از ورثه تقسیم سرقفلی وحق کسب وپیشه را خواستار شده ودیگر ورثه را طرف دعوی خویش قرار داده جالب است که مالک ملک ( موجر ) طرف دعوی نیست واز نظر دادگاه هم موضوع از شمول ماده 19 قانون روابط موجر ومستاجر مصوب 1356 خارج است که البته این موضوع خود محل بحث است وممکن است شما خوانندگان خواه بصورت نظری، خواه درعمل با موضع مخالف روبه رو شده باشید( که اگر چنین باشد مرا آگاه خواهید کرد.) به ظاهر یکی از ورثه متصرف ملک پس از فوت پدر بوده آنچنان که دادنامه نشان می دهد سهم بقیه ورثه را خریده وتملک کرده اما دادگاه ازمیان راههای مختلفی که برای تقسیم بویژه تقسیم به حق ( ونه عین ) متصور است، راهی رابرگزیده که در نوع خود جالب است. پس از تعیین بهای حق سرقفلی وارث متصرف را ملزم می کند بها را به خواهان بپردازد .دادگاه بدون توجه به مواد 497 قانون مدنی وبحث مهایات این راه را برمی گزیند که ممکن است از لحاظ عملی وعرفی وآسان بودن شیوه اجرا راه بدی هم نباشد وبا اراده مفروض شهروندان نیز منطبق باشد اما نمی دانیم چه میزان با آموزه های نظری منطبق است به هرحال باید از هرچیز جدید استقبال کرد وتلاش کرد آن را بر پایه های محکم حقوقی استوار کرد. بی گمان خوانندگان پس از خواندن دادنامه نقد ونظر خویش را اعلام کرده وبا واکاوی رویه قضایی موارد مخالف وموافق را ارائه خواهند کرد خواندن دادنامه کمی دشوار است چراکه طرف دعوی نسبت خانوادگی دارند وچون نام آن ها را کامل نمی بریم ممکن است یافتن سرنخ آسان نباشد. همین جا وعده می کنم درباره خلع ید ودعوی یکی از شرکاء سرقفلی علیه دیگری دادنامه شعبه 106 دادگاه های حقوقی تهران ودادنامه شعبه 32 دادگاه استان را به علاقه مندان وخوانندگان در همین سایت ارائه دهم تا درشماره های پیاپی (2 شماره ) بر موضوع سرقفلی وحق کسب وپیشه از جهات گونان(تقسیم وخلع ید) تمرکز کنند .
دادنامه
پرونده کلاسه 8709980228200126 شعبه 22 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران دادنامه شماره 8909970228201011
خواهان : خانم ز .ب
خواندگان: 1- خانم ا.ب 2- خانم د .ک 3- خانم م .ب 4- خانم ا.ب 5- خانم م . ب 6-آقای ح .ب 7- خانم ف.ب 8-آقای م.ب
خواسته ها : 1- تقسیم ترکه 2- استرداد سند (غیرمالی) 3- مطالبه اجرت المثل
پرونده کلاسه 8909980226500157 شعبه 22 دادگاه عمومی حقوقی تهران مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران دادنامه شماره 89099702282010120
خواهان : آقای م.ب
خواندگان : 1- خانم د.ک 2- خانم م.ب 3- خانم ا .ب 4- خانم ا.ب 5- آقای ح.ب 6- خانم م.ب 7- خانم ف.ب 8- خانم ز.ب
خواسته : تنظیم سند صلح سرقفلی
گردشکار = خواهان دادخواستی به خواسته فوق بطرفیت خوانده بالا تقدیم داشته که پس از ارجاع به این شعبه وثبت به کلاسه فوق وجری تشریفات قانونی در وقت فوق العاده – مقرر دادگاه بتصدی امضاکننده زیر تشکیل است با توجه به محتویات پرونده ختم رسیدگی را اعلام وبشرح زیر مبادرت بصدور مینماید.
رای دادگاه
دعوی خواهان ها خانم ز.ب به طرفیت خواندگان 1- آقای م 2- آقای ح 3- خانم ا 4- خانم ا 5- آقای م 6- خانم م 7-خانم ف شهرت جملگی ب و8- خانم د.ک الزام خوانده وردیف اول به استرداد وابراز اسناد ومدارک مربوط به کارخانه وتجارتخانه واقع در بازارتهران وتقسیم ترکه والزام خواندگان ردیف اول به پرداخت اجرت المثل ایام تصرف کارخانه وتجارتخانه بقدرالسهم خواهان با جلب نظر کارشناس با احتساب خسارات دادرسی وحق الوکاله وکیل می باشد که بشرح لایحه ثبت شده به شماره 2226-11/6/88 خواهان خواسته خود را در درخصوص استرداد وابراز اسناد ومدارک مربوط به کارخانه وتجارتخانه وتقسیم ماترک درخصوص کارخانه واقع درکاووسیه واجرت المثل ایام تصرف کارخانه مذکور مسترد وخواسته خود را صرفا تقسیم ماترک مرحوم ع .ب در خصوص سرقفلی مغازه ( تجارتخانه ) واقع دربازار بزرگ تهران موضوع اجاره نامه رسمی شماره 66 و76625-24/2/41 دفترخانه شماره 125 تهران ومطالبه اجرت المثل ایام تصرف خوانده ردیف اول از تاریخ 24/9/63 لغایت صدور حکم بر احتساب خسارات دادرسی وحق الوکاله وکیل اعلام داشته است از طرف دیگر خوانده آقای م.ب دعویی بخواسته الزام خواندگان 1- خانم ز2- آقای ح 3- خانم ا 4- خانم 1 5- خانم م 6- خانم م 7- خانم ف شهرت جملگی ب 8- خانم د.ک به تنظیم سند رسمی صلح سرقفلی وحق کسب وپیشه شش دانگ یک باب مغازه موضوع اجاره نامه های رسمی شماره 66926-24/2/41 و66925-24/2/41 دفترخانه شماره 30 تهران موضوع پلاک ثبتی 1263 بخش هشت تهران با احتساب خسارات دادرسی طرح نموده که ابتدا به شعبه پنجم دادگاه عمومی تهران وارجاع بلحاظ ارتباط بین دوفقره پرونده حسب دستور سرپرست محترم مجتمع قرار رسیدگی توامان آن صادر گردیده است دادگاه درجهت رسیدگی به خواسته های طرفین متداعین وقت دادرسی تعیین وبا استماع اظهارات ومدافعات طرفین متداعین چنین استدلال می نماید که اولا" موضوع اجاره نامه های رسمی شماره 66926-24/2/41 و66925-24/2/41 دفترخانه شماره 30 تهران با اجاره نامه رسمی شماره 76625-24/2/41 دفترخانه شماره 135 تهران واحد ی باشد درثانی هیچگونه دلیل یا مستندی که حکایت از واگذاری ویا انتقال سهمی خواهان خانم ز .ب که خوانده دعوی الزام به تنظیم سند صلح نیز می باشد به خوانده آقای م .ب وجود ندارد ومدارک ومستندات ابرازی از ناحیه آقای م.ب دلالتی بر واگذاری سهمی خانم ز.ب به نامبرده وجود ندارد واستناد وی به وصیت نامه عادی مورخ 2/10/66 باتوجه به اینکه توسط متوفی تحریر نیافته وفاقد اوصاف وصیت نامه خود نوشت ورسمی یا سری می باشد ودر هیچ محکمه ای تنفیذ نگردیده است موثر در مقام نمی باشد ثالثا با توجه به مدارک ومستندات ابرازی از ناحیه خواهان دعوی الزام به تنظیم سند رسمی صلح کلیه وارث مرحوم ع.ب به استثناء خانم ز.ب حق خود از سرقفلی وحق کسب وپیشه مغازه موضوع اجاره نامه های مرقوم را به خواهان آقای م.ب واگذار کرده اند علیهذا دادگاه مستندا به ماده 10 و219 و220 و222 قانون مدنی دعوی خواهان آقای م.ب را بطرفیت خواندگان 1- آقای ح 2- خانم ا 3- خانم ا 4- خانم م 5- خانم م 6- خانم ف شهرت جملگی ب 7- خانم د .ک ثابت دانسته حکم بر الزام خواندگان به حضور در یکی از دفاتر اسناد رسمی وتنظیم سند رسمی صلح سرقفلی وحق کسب وپیشه مغازه مذکور به نسبت سهمی خود بنام خواهان آقای م.ب صادر واعلام می دارد ونظر به مطالبه خسارات دادرسی محکوم مبلغ 1025000 ریال بابت هزینه ابطال تمبر وحق الوکاله وکیل را طبق تعرفه قانونی در حق خواهان پرداخت نمایند ودعوی خواهان بطرفیت خوانده خانم ز.ب بلحاظ فقدان دلیلی بر واگذارحصه ایشان مستندا به ماده 197 قانون آئین دادرسی مدنی دادگاههای عمومی وانقلاب محکوم به بطلان است واما درخصوص دعوی خواهان خانم ز.ب بطرفیت خواندگان بخواسته استرداد وابراز اسناد ومدارک مربوط به کارخانه وتجارتخانه وتقسیم ماترک ومطالبه اجرت المثل در خصوص کارخانه واقع در کاووسیه بلحاظ استرداد دعوی مستندا" به بند ب ماده 107 قانون آئین دادرسی مدنی دادگاههای عمومی وانقلاب قرار رد صادر واعلام می گردد ودر خصوص دعوی خواهان بطرفیت آقای م. ب بخواسته تقسیم حق کسب وپیشه وسرقفلی شش دانگ مغازه مذکور به مورث خواهان مرحوم آقای ع.ب محرز است ودلیلی بر واگذاری سهمی خواهان بنام نامبرده احراز نگردید از طرف دیگر اظهارنامه مالیات برارث صادره نیز دلالت برتعلق حق کسب وپیشه مغازه موضوع دعوی به مورث خواهان وخوانده ردیف اول داشته از طرف دیگر کلیه وراث غیر از خواهان خانم ز.ب سهمی خود را به خوانده آقای م.ب صلح نموده اند دادگاه در جهت تقسیم سهمی خواهان از مغازه مذکور وتعیین اجرت المثل ایام تصرف خوانده از تاریخ فوت مورث لغایت صدور حکم قرار ارجاع امر به کارشناس صادر که کارشناس منتخب بشرح نظریه ثبت شده به شماره 1623 مورخ 20/5/89 سهمی خواهان را ارزش شش دادنگ سرقفلی وحق کسب وپیشه مغازه موصوف مبلغ 1575000000 ریال وسهمی خواهان را از اجرت المثل ایام تصرف خوانده مبلغ 448630000 ریال تعیین که این نظریه پس از ابلاغ مورد اعتراض وکیل خوانده ردیف اول واقع که بنظر دادگاه با توجه به اوضاع واحوال مسلم قضیه اعتراضات اعلام شده واردنبوده ونظریه ابرازی با واقع امر انطباق دارد علیهذا دادگاه ضمن رد اعتراضات اعلام شده مستندا به ماده 317 قانون امورحسبی و589 قانون مدنی ومواد 198 و519 قانون آئین دادرسی مدنی دادگاههای عمومی وانقلاب حکم بر تقسیم سرقفلی وحق کسب وپیشه مغازه موضوع اجاره نامه رسمی شماره 76625 مورخ 24/2/41 وبلحاظ عدم قابلیت تقسیم محکومیت خوانده آقای م.ب به پرداخت 1575000000 ریال درحق خواهان خانم ز.ب وهمچنین محکومیت خوانده آقای م.ب به پرداخت مبلغ 448630000 ریال بابت اجرت المثل ایام تصرف خوانده در سهمی خواهان از تاریخ 24/9/63 لغایت صدور حکم صادر واعلام می دارد ونظر به مطالبه خسارات دادرسی خوانده آقای م.ب محکوم است مبلغ 45472600ریال بابت هزینه ابطال تمبر ودستمزد کارشناسی درحق خواهان پرداخت نماید رای دادگاه نسبت به خواندگان ز ، م ،ا وح حضوری بوده ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدید نظر ونسبت به سایر خواندگان غیابی بوده ظرف بیست روز از تارخ ابلاغ قابل واخواهی در این دادگاه وسپس ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ واقعی قابل تجدید نظر درمحاکم تجدیدنظر استان تهران می باشد.
رئیس شعبه 22 دادگاه عمومی تهران –رامین میرزاجانی
